Σε ποιον "ανήκει" το Κατάρ ; Μιά διαφωνία που υπενθυμίζει «Αβδηρητισμό»

Ανακυκλωμένη αντιπαλότητα με σαφή κίνητρα και αόρατους υποκινητές

Μια ιστορική στιγμή από την Γ΄ Πανορθόδοξη Διάσκεψη στη Ρόδο το 1964, που μελέτησε το θεματολόγιο της μέλλουσας να συνέλθει Μεγάλης Συνόδου των Ορθοδόξων. Σε ένα διάλειμμα της Διασκέψεως οι σύνεδροι μεταξύ των ο πρόεδρος Ηλιουπόλεως Μελίτων, ο Λένινγκραντ Νικόδημος, ο Ιασίου Ιουστίνος, εκπρόσωποι των Πατριαρχείων Αλεξανδρείας και Ιεροσολύμων Ευστάθιος και Γερμανός, ο καθηγητής Β. Αναγνωστόπουλος και ο συγγραφέας του παρόντος άρθρου που κατέγραψε τα Χρονικά της Διασκέψεως και επιμελήθηκε το 1965 την έκδοση των Πρακτικών της.

Η «Σύναξη των Ορθοδόξων Προκαθήμενων» που συνήλθε στο Φανάρι για να ασχοληθεί με τη μέλλουσα συγκρότηση της « Μεγάλης Συνόδου» ήταν σπουδαιότατη πράξη εκκλησιαστικής αυτοσυνειδησίας μας για να εκφράσει τη ζωή και την ενότητα της η Εκκλησίας μας. Όμως και πάλι κατά τη διεξαγωγή των εργασιών της εμφανίστηκε η παλαιά Μοσχοβίτικη τακτική να επιδεικνύεται η «υπερέχουσα» ευαισθησία των Ρώσων σε διαδικαστικά και δεοντολογικά θέματα, όπως έπραξαν και στην Γ΄ Πανορθόδοξη Διάσκεψη στη Ρόδο το 1964. Τότε ο Λενινγκράντ Νικόδημος Ροτώφ (1929-1978), γέροντας του σημερινού Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλου, τηρούσε αντίθετη στάση από εκείνη του προεδρείου και συνεχώς έθετε παρόμοια ζητήματα για να επιδεικνύει πάντα την άποψη του Πατριαρχείου του στούς συνέδρους και το βράδυ ιεροκρυφίως επισκεπτόταν τον προεδρεύοντα μητροπολίτη Μελίτωνα για να του εξηγήσει πως είχαν τότε οι « άνωθεν υποδείξεις» για τα εκκλησιαστικά πράγματα στη χώρα του και να ζητήσει συγγνώμη για την στάση του!

Στην προ ημερών Σύναξη παρ' ότι υπερκεράστηκαν τα τεθέντα ζητήματα με εκκλησιαστικό φρόνημα, εκτός της ημερησίας διατάξεως εκβιαστικά την ύστατη ώρα τέθηκε το εκκρεμούν θέμα της διενέξεως μεταξύ των Αντιοχέων και των Αγιοταφιτών για τη δικαιοδοσία τους στο Κατάρ! Το ανεξάρτητο αυτό Εμιράτο του Περσικού κόλπου βρίσκεται σε χερσόνησο που προεξέχει από την ανατολική ακτή της Σαουδικής Αραβίας και πάντοτε συμμερίζεται την αυστηρή ισλαμική ιστορική πορεία της. Όταν όλα τα Εμιράτα έδειξαν τον ενεργειακό πλούτο του υπεδάφους τους και έγιναν Βρετανικές κτήσεις απέκτησαν μέγιστο ενδιαφέρον για τη Δύση. Έτσι και το Κατάρ αναγκαστικά άνοιξε τις πύλες του σε αλλοεθνείς ειδικούς για να λειτουργήσει η Πετροχημική βιομηχανία του, που έδωσε πορισμό ζωής στους Καταρινούς. Οι μετανάστες ήταν συνήθως ετερόθρησκοι σε σχέση με το επίσημο θρήσκευμα του κράτους που είναι το Ισλάμ. Ο γηγενής πληθυσμός κατά 90% αποτελείται από ορθόδοξους Σουνίτες , ουαχάμπι, (Wahhabi Sunni), πίστη στην οποία ανήκει αποκλειστικά και η οικογένεια του εκάστοτε Εμίρη. Οι υπόλοιποι είναι Σι ΐ τες μεταξύ των οποίων υπάρχουν και οι υπερσυντηρητικοί ισλαμιστ ές (salafists) απόλυτα ελεγχόμενοι από το κράτος.Εκτός από τον μεγάλο αυτό αριθμό των μουσουλμάνων «φιλοξενούνται» και μερικές χιλιάδες Χριστιανοί, Ινδουϊστές, Βουδιστές, Μπαχάϊστές και άλλοι που εξ ανάγκης έγιναν δεκτοί. Έτσι ο πληθυσμός από τις 37. 000 του 1957 φθάνει σήμερα το 1.000.000!

Σύμφωνα με το άρθρο 35 του Συντάγματος του 2005, που σήμερα ισχύει, δεν υπάρχει διάκριση με βάση το θρήσκευμα. Όμως απαγορεύεται αυστηρά ο προσηλυτισμός μουσουλμάνων και θεωρείται έγκλημα που επισύρει την εσχάτη των ποινών, αν και η θανατική εκτέλεση δεν χρησιμοποιήθηκε από το 1971. Επί πλέον πρόοδος σημειώθηκε στο θέμα της ανοχής των ετερόθρησκων. Υπό την πίεση των διεθνών εξελίξεων ο νεότερος Εμίρης με απόφασή του αναγνώρισε επίσημα το δικαίωμα στους παροικούντες Χριστιανούς να αποκτήσουν απὸ ένα ευκτήριο οίκο σε καθορισμένη γή της πρωτεύουσας Ντόχα έναντι συμβολικού ενοικίου! Δόθηκε άδεια γιας έξη (6) ναούς και τις έλαβαν μόνον Ελληνορθόδοξοι, Ρωμαιοκαθολικοί, Κόπτες, Συροϊνδοι του Μαλαμπάρ, Αγγλικανοί και Προτεστάντες. Ο Ναοί δεν επιτρέπεται να φέρουν θρησκευτικά σύμβολα στο εξωτερικό τους, όπως είναι ο Σταυρός και το κωδωνοστάσιο κ.ά., και η λατρεία θα διεξάγεται μόνον στο εσωτερικό τους. Έως σήμερα υπάρχει ανοχή θρησκευτικών εκδηλώσεων στους κλειστούς χώρους των προξενικών αρχών και με δυσκολίες παραχωρούνται αίθουσες στα διάφορα ξενοδοχεία.

Στα πλαίσια αυτά η άδεια για έναν Ναό των Ορθοδόξων παραχωρήθηκε μόνο στους γνωστούς στον αραβικό κόσμο ως « Ρούμ και Γιουνάν» , που εκπροσωπούνται κυρίως στη Μέση Ανατολή από την Αγιοταφική Αδελφότητα του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων. Οι Αγιοταφίτες κρατούν ισορροπίες απέναντι στις επιδιώξεις του Πατριαρχείου της Δαμασκού, που τροφοδοτεί τον αραβόφωνο " Εθνοφυλετισμό" στη Παλαιστίνη και την Αίγυπτο, χρήσιμο εργαλείο από το 1898 επιρροής του εκάστοτε Μοσχοβίτικου παράγοντα στη Μέση Ανατολή ! Οι δυτικοί, που επιστατούν στις σχέσεις του Εμιράτου με τούς γείτονές του προσέχουν να μην επεκτείνεται στους Άραβες ο εθνικισμός γι' αυτό απευθύνθηκαν στους Έλληνες Αγιοταφίτες και στους μετριοπαθείς Άραβες των Ιεροσολύμων για να καλύψουν θρησκευτικές ανάγκες της πολυεθνικής κοινότητος των Ορθοδόξων που εργάζονταν στο Κατάρ. Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 υπήρχε συνεχής παρουσία κληρικού της Αγιοταφιτικής Αδελφότητας με την αποστολή εκεί του σημερινού Πατριάρχη Θεοφίλου ενώ από τα τέλη της δεκαετίας του ’70 - αρχές του ’80, η Εκκλησία των Ιεροσολύμων φέρεται να εργαζόταν στην περιοχή δίνοντας την χριστιανική μαρτυρία και στηρίζοντας πνευματικά τους χριστιανούς ορθοδόξους ξένους εργαζόμενους στη χώρα. Από το 2004 εγκαταστάθηκε εκεί ο Αγιοταφίτης αρχιμανδρίτης που αντί να λογίζεται Έξαρχος μετοχίου του Παναγίου Τάφου, κάτι που δεν θα προκαλούσε πιθανόν αντιρρήσεις των οψίμων διεκδικητών της δικαιοδοσίας, εξελέγη τον περασμένο χρόνο από την Σύνοδο των Ιεροσολύμων σε Αρχιεπίσκοπο «Κατάρων». Το γεγονός άναψε οξύτατη διαμάχη μεταξύ Αντιοχέων και Αγιοταφιτών, που υπενθυμίζει γεγονότα του παρελθόντος που πλήγωσαν την ενότητα της Εκκλησίας μας στη Μέση Ανατολή και καταγράφηκαν με θλίψη στην Εκκλησιαστική Ιστορία!

Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα οι Ρώσοι επιδιώκοντας να απλώσουν την κυριαρχία τους προς νότο υπερασπιζόμενοι τον βουλγαρικό εθνικισμό εναντίον του Οικουμενικού Πατριαρχείου παρέσυραν τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Κύριλλο Β΄ (1845-1872) να μήν υπογράψει, το 1872, τον όρο της Μεγάλης Συνόδου που καταδίκαζε ως αίρεση τον « Εθνοφυλετισμό». Τότε οι Αγιοταφίτες καθήρεσαν τον Κύριλλο και εξέλεξαν διάδοχό του Πατριάρχη τον από Γάζης Προκόπιο Β΄ ( (1873-1876). ( Συνοδικό .τ.Β΄. σσ. 182-186) Ο τσάρος για να εκδικηθεί τους Αγιοταφίτες τους κατέσχε τα μετόχια τους στη Ρωσία και άναψε τον « εθνοφυλετισμό» των Αράβων! Έτσι οι αραβόφωνοι της Δαμασκού εξεδίωξαν τον Αγιοταφίτη πατριάρχη Αντιοχείας Σπυρίδωνα (1891-1898) και τη συνοδεία του, στην οποία συμμετείχαν πρόσωπα που εξελίχθησαν προσωπικότητες στή ζωή πολλών Εκκλησιών. Με την ανοικτή παρέμβαση του τσάρου οι αραβόφωνοι αρχιερείς δίχασαν την Αντιοχειανή Σύνοδο το 1898 και εξέλεξαν ως Πατριάρχη Αντιοχείας τον επίσης αραβόφωνο από Λαοδικείας Μελέτιο Ντουμάνι! Ήταν τόσο φανερή η ανάμειξη της Ρωσίας στην εκλογή αυτή που έφθασε μέχρι την παράταξη του ρωσικού στόλου στα παράλια της Συρίας, κάτι που θυμίζει σημερινά δρώμενα στη ίδια περιοχή! ( Συνοδικό . τ. Β΄.σσ.278). Τα συμβάντα αυτά κράτησαν τον Μελέτιο σε « ακοινωνησία» επί 18 χρόνια μέχρι το 1916, όταν απεβίωσε και σε λίγο έπεσε ο Τσαρισμός στη Ρωσία. Έτσι αναδείχθηκε ελεύθερα Πατριάρχης Αντιοχείας ο Γρηγόριος Δ΄ (1916-1928), που δέχθηκε την « ειρηνική» αναγνώριση όλων των Ορθοδόξων Εκκλησιών. Επακολούθησε η χηρεία του Θρόνου της Αντιόχειας (1928-1931), και αναδείχθηκε Πατριάρχης Αντιοχείας ο « μέτοχος της ημετέρας ορθοδόξου παιδεύσεως» Αλέξανδρος Ταχάν ή Μιχαηλίδης απόφοιτος της Θεολογικής Σχολής Χάλκης του 1894 γνωστός ως ο Αλέξανδρος Γ΄ (1931-1959). Διάδοχοί του υπήρξαν δύο προσωπικότητες: ο Μεγαλοσχολίτης και Χαλκίτης εκ Βηρυτού Θεοδόσιος Στ΄ (1959-1970), ελληνομαθέστατος λόγιος που τον γνώρισα προσωπικά και ο επίσης Χαλκίτης (1939) Ηλίας Δ΄ Μουαββάτ (1970-1979). Αυτοί πλήρως αποκατάστησαν την ομοφροσύνη της Δαμασκού με τα λοιπά παλαίφατα Πατριαρχεία.

Μεταπολεμικά, μερικοί αραβόφωνοι που ανατράφηκαν σε εθνικιστικά περιβάλλοντα διατηρούσαν επιφυλάξεις για την ελληνική γλώσσα και λόγο της καλής γνώσεως της γαλλικής γλώσσας επιδίωξαν θεολογικές σπουδές στο Ινστιτούτο του Αγίου Σεργίου στο Παρίσι. Μεταξύ αυτών και ο Ιγνάτιος Χαζίμ που αργότερα εξελέγη μητροπολίτης Λαοδικείας και το 1979 Πατριάρχης Αντιόχειας μέχρι το 2012. Μερικοί σπούδασαν στην Ελλάδα και στην Αθωνική Πολιτεία όπως οι αδελφοί Ιωάννης και Παύλος Γιαζίγκι, που διέπρεψαν στα γράμματα και στην ευσέβεια. Ο πατριάρχης Ιγνάτιος Δ΄ επί 23 χρόνια δεν έδειξε αυτοσυγκράτηση από την έξαψη της ρωσικής επάρσεως για πανορθόδοξη κυριαρχία και πολλές φορές την μιμήθηκε στέλνοντας αυθαίρετα Αποστολές και επισκόπους στα πέρατα του κόσμου, όπως στο «Μπουένος Άϊρες» της Αργεντινής, για να ποιμάνει τους αραβοφώνους μετανάστες. Ο πατριάρχης Ιγνάτιος προώθησε για θεολογικές σπουδές τους νέους κληρικούς στις Ακαδημίες κυρίως της Ρωσίας που ποτίστηκαν με τις επεκτατικές ιδεοληψίες των Μοσχοβιτών. Η σύμπλευση των αραβοφώνων με αυτές είναι παλαιότατη. Ξεκίνησαν όταν μεταπήδισε από την Αλάσκα στον Άγιο Φραγκίσκο ο Ρώσος αρχιεπίσκοπος και από εκεί στην Νέα Υόρκη για να εμφανίζεται ως η ανώτατη αρχή των ορθοδόξων μεταναστών στον Νέο Κόσμο. Στενότατο συνεργάτη είχε τον αραβόφωνο επίσκοπο Ευθύμιο, πρόδρομο του μακαριστού μητροπολίτη Φίλιππου Σαλίμπα που με την «συνοδική» συνοδεία του διαιώνισε τον διχασμό των Ορθοδόξων στις Η.Π.Α., μαζί με την πρώην Μητροπόλια και τους άλλοτε απόβλητους λάτρεις του Τσαρισμού που πρόσφατα αποδέχθηκαν το προσχέδιο του Πανρωσισμού ! Αυτή η πάγια φιλορωσική τακτική της Δαμασκού προκαλεί τη χρόνια επιφυλακτικότητα των συντηρητικών και μετριοπαθών Αράβων που μισούνται θανάσιμα από την Αλ-Κάϊντα γιατί συμπλέουν στη γραμμή των βρετανικών και αμερικανικών συμφερόντων στη περιοχή.

Είναι γνωστό πως το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων στην αρχαιότητα είχε επισκοπές στη δυτική πλευρά της Σαουδικής Αραβίας, αυτή που βρέχεται από τη Ερυθρά θάλασσα. Όπως είναι γνωστό ότι και το Πατριαρχείο Αντιοχείας υπήρξε η Συριάδα Αθήνα και ότι επιβίωσε δια μέσου των αιώνων ως ελληνόφωνηΕκκλησία, διαχρονικά ανακαινιζόμενη από την πηγή της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως. Σήμερα τον τίτλο του Πατριάρχη Αντιοχείας φέρουν άλλοι πέντε Πατριάρχες που διαμένουν στη Συρία και στο Λίβανο. Όπως είναι οι αραβόφωνοι Ρωμαιοκαθολικοί Πατριάρχες των Συροκαθολικών, των Μαρωνιτών και των Μελχιτών, καθώς και των Συριανορθοδόξων. Ο μόνος Πατριάρχης που κρατεί την Ελληνορθόδοξη ταυτότητα της αρχαίας πατριαρχίας των Αντιοχέων είναι ο ημέτερος πατριάρχης Ιωάννης Ι΄ και γι αυτό πρέπει να απέχει από την μονομέρεια της γλωσσικής και της φυλετικής επάρσεως, αναλογιζόμενος ότι ποτέ οι Έλληνες δεν επέβαλαν τον Πανελληνισμό, όπως πράττουν όσοι επιδιώκουν μερισμούς στην Ορθοδοξία από το μέγεθός τους, τα πλούτη τους με « επηρμένη οφρύδα» και με τη σημερινή στήριξη του κράτους τους και με το πάθος για κυριαρχία μερίσουν την Εκκλησία του Χριστού.

Η μεταφορά της αντιδικίας αυτής για το Κατάρ στο μέσο Πανορθόδοξης Διασκέψεως βουλευόμενης με ενότητα για τη σύγκληση της Μεγάλης Συνόδου των Ορθοδόξων, δεν ήταν συνετή πράξη νηφάλιας εκκλησιαστικής συνειδήσεως. Υπενθύμισε κάτι από την αλαζονεία των παλαιών Αβδηριτών, που χωρίς να έχουν πρόσβαση σε κάποια πηγή νερού, που εν προκειμένω είναι το Κατάρ, κατασκεύασαν βρύση προς άρδευση ιερών δικαιωμάτων κανονικής ιδιοκτησίας σε αλλόδοξο κράτος. Αυτή η ακραιφνής ισλαμική επικράτεια, όπως απέδειξαν τα σύγχρονα γεγονότα, βρίσκεται επάνω στην ενεργειακή πηγή που ελέγχεται από τις Μεγάλες Δυνάμεις οι οποίες και αποστρέφονται εθνικιστικές παρεμβολές φιλοξενούμενων θρησκευτικών απεσταλμένων. Ο σημερινός προκαθήμενος των Αντιοχέων Ιωάννης Ι΄ ας αναλογίζεται την ταλαιπωρία της ιστορίας του Πατριαρχείου του την οποία κατέγραψε ο Αθηνών Χρυσόστομος Παπαδόπουλος, καθώς και τα σημερινά συμβαίνοντα στη Συρία που έφθασαν μέχρι τον πολύτιμο αδελφό του και ας χειριστεί το ζήτημα που προκλήθηκε με σύνεση και διάκριση. Η αρχιεροσύνη του δεν είναι αραβικής ή ρωσικής προελεύσεως, αλλά πηγάζει από τη βρυσομάνα των Ορθοδόξων, που οι Πατέρες την έθεσαν στη Κωνσταντινούπολη. Το Κατάρ μετά το 2000 δεν θέλει να ακούσει καν για τον αραβικό εθνικισμό που εξέθρεψε τους ολετήρες της Αλ-Κάϊντα και τους καταστροφείς πολιτισμών Ταλιμπάν, που καραδοκούν για να επαναλάβουν ολοκαυτώματα.

Κάτω από αυτές τις εγκόσμιες συνθήκες είναι πραγματικός « Αβδηρητισμός» να συζητούνται θέματα εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας στον Περσικό Κόλπο, όταν στην ανατολική πλευρά του βρίσκεται η αυστηρή ισλαμική δημοκρατία του Ιράν. Προ ετών το Οικουμενικό Πατριαρχείο συνέστησε στη Τεχεράνη με διάκριση μία ελληνική παροικία, που ποτέ δεν προήγαγε σε επισκοπή. Όποιον έκρινε άξιο προαγωγής το Φανάρι τον καλούσε στο ιερό κέντρο του Γένους των Ορθοδόξων. Έτσι ενεργούν όσοι δεν αγνοούν την πραγματικότητα και βηματίζουν προς δόξα Θεού. Τα θέματα των δικαιοδοσιών μπορούν κάποτε να συζητηθούν κατά τους Ιερούς Κανόνες και προ πάντων σε απόσταση από φλεγόμενες αναμετρήσεις μεταξύ των λαών.-

Α.Π.