Ο ΑΡΧΙΔΙΑΚΟΝΟΣ ΑΘΗΝΑΓΟΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ
Ο Κερκύρας Αθηναγόρας (1922-1930)
Για την εκδημία προ 44ετών του χαρισματούχου ανδρός
Τα τραγικά γεγονότα που συμβαίνουν από τα μέσα του Αυγούστου του 1922 στον Ελληνορθόδοξο κόσμο των εικοσιπέντε (25) Μικρασιατικών και Θρακικών Μητροπόλεων παρακολουθεί θρηνούσα ως Νέα Ραχήλ η Μητέρα Εκκλησία. Το Γένος εκδιώκεται δια «πυρός και σιδήρου» από τις προαιώνιες εστίες του και τρέπεται για να σωθεί προς το Αιγαίο και στη Δυτική Θράκη. Οι δυνάμεις που διατελούσαν υπό στιβαρή διοίκηση ατρόμητων αξιωματικών διεκπεραιώθηκαν συντεταγμένες στα νησιά Χίο και Μυτιλήνη και δεν άντεξαν την προσβολή της πολεμικής αρετής των Ελλήνων και επαναστάτησαν για την Σωτηρία της πατρίδος.
Η ηγεσία της Επαναστάσεως έθεσε με απόλυτο και απαιτητικό ύφος προς την υπεύθυνη πολιτική ηγεσία την αξίωση της παραιτήσεώς της καθώς και την ανατροπή του βασιλέα Κωνσταντίνου, και να γίνει η αντικατάστασή του με τον διάδοχο Γεώργιο Β΄, δηλαδή όλων εκείνων που ευθύνονταν για τη συμφορά της «αλύτρωτης» Ρωμιωσύνης. Την ηγεσία του επαναστατικού κινήματος την αποτελούσε η «τριανδρία»: Νικολάου Πλαστήρα, Στυλιανού Γονατά και Δημητρίου Φωκά και εξερράγη στο στρατό και στο στόλο που επεκράτησε πλήρως στις 14 Σεπτεμβρίου 1922. στην Αθήνα. όπου αμέσως καθήρεσε τις υφιστάμενες αρχές και διέλυσε την Γ Ἐθνοσυνέλευση. Η Επανάσταση αυτή θεωρείται το πιο δραματικό ορόσημο στην ιστορική διαδρομή του ελληνισμού μετά το 1821, γιατί ήταν μια δυναμική υπέρβαση των συνεπειών της Μικρασιατικής Καταστροφής. Εκ των πρώτων μελημάτων της Επαναστάσεως, πριν ακόμη να σχηματιστεί η επαναστατική κυβέρνηση, ήταν η αναγνώρηση ως μόνης τότε εκκλησιαστικής Αρχής για τον ελληνισμό του Οικουμενικού Πατριαρχείου με το κάτωθι τηλεγράφημα:
Προς την Α.Θ.Π. τον Οικουμενικόν Πατριάρχην Μελέτιον Δ΄ Εις Κων/πόλιν. Αναγγέλλομεν Υμετέρα Παναγιότητι ότι Επανάστασις επεκράτησε πλήρως άνευ αιματοχυσίας. Ζητούμεν ευλογίας Εκκλησίας δια την ευόδωσιν του Εθνικού έργο
Η Επαναστατική Επιτροπή
Συνταγματάρχαι: Γονατάς, Πλαστήρας, Κουρουσόπουλος, Εδιπίδης και Γαρδίκας.
Αντιπλοίαρχος Φωκάς.
Αντισυνταγματάρχες: Πρωτοσύγκελλος, Κοιμήσης, Κασσαπίδης, Παναγόπουλος και Μαμούρης.
Στις 17 Σεπτεμβρίου σχηματίζεται η επαναστατική κυβέρνηση του Σωτηρίου Κροκιδά, πρώην γενικού διοικητή Κρήτης, * 17-9-22 μέχρι 14 -11-22, γιατί ο Ανδρέας Ζαΐμης τότε βρισκόταν στο εξωτερικό. Αυτή η πρώτη κυβέρνηση ανέλαβε προσωρινά την εσωτερική διοίκηση του κράτους για την διευθέτηση τρεχόντων ζητημάτων που δίχασαν την κρίσιμη αυτή ώρα την ενότητα του ελληνικού λαού. Μεταξύ των επειγόντων θεμάτων ήταν και η βεβαρυμένη εκκλησιαστική κατάσταση στη χώρα, η οποία και δημιούργησε την επί διετία «ακοινωνησία» (1920-1922) της «Συνόδου» των Αθηνών με το Φανάρι. Εξ αυτού δόθηκε εντολή πλήρους αποκαταστάσεως της κανονικότητος και της νομιμότητος στην Εκκλησία, αρχής γενομένης από την αναγνώριση του πατριάρχου Μελετίου. Με Επαναστατικό Διάταγμα, που είχε την ισχύ συνταγματικής διατάξεως, η κυβέρνηση Γονατά στις 3 Δεκεμβρίου 1922 ακύρωσε το βασιλικό διάταγμα τις 16ης Νοεμβρίου 1920 της παλαιοκομματικής κυβερνήσεως * Εφημ. Κυβερνήσεως αριθμ. 256. κατά το οποίο με απόφαση της Αντιβασίλισσας Όλγας *Εφημ. Κυβερνήσεως 16-11-1917 αριθμ. 257 αναιρούσε τις καταδικαστικές αποφάσεις του Ειδικού Ανωτάτου Εκκλησιαστικού Δικαστηρίου του 1917 για τις ποινές κατά των υπευθύνων του «Αναθέματος». Το διάταγμα αυτό της βασιλομήτορος καταργήθηκε «ως αντικείμενο εις τας διατάξεις του Συντάγματος και τους ιερούς κανόνας της Εκκλησίας». * Θεοκλ. Στράγκας, ο.π. τ. Β , σσ. 1077-1078. Ακόμη και με τον νόμο 2832 καταργήθηκε και το άρθρο της § 4 του νόμου 2676, κατά το οποίο δεν επιτρεπόταν με κυβερνητική απόφαση η παράταση πέραν του έτους της συνοδικής θητείας και έτσι διαλύθηκε η υπό τον καθηρεμένο πρώην Αθηνών Θεόκλητος αντικανονική «Σύνοδος», που εκπροσωπείτο τότε μόνον από τον Ύδρας Προκόπιο Καραμάνο * Συνοδικόν, τ. Β , σσ. 607. Έτσι, επανέρχεται η διάταξή του ΣΑ νόμου του 1852 κατά την οποία οι ιεράρχες μετά την κατ’ έτος λήξη της θητείας τους επανέρχονται στις επαρχίες τους καθ’ όσον η κυβέρνηση δεν διατηρεί επί πλέον τινάς εξ αυτών, που δεν μπορεί να υπερβαίνουν τους δύο. * Εκκλ. Αλήθεια, ο.π., σσ. 427.
Μετά καταρτίστηκε με το Β.Δ. της 3ης Δεκεμβρίου 1923 η Στ ΄ «Αριστίνδην» Σύνοδος, από τους πλέον «αδιάφθορους» από το διαχαστικό σκάνδαλο αρχιερείς με πρόεδρο τον έχοντα τα πρεσβεία μητροπολίτη Θεσσαλιώτιδος Ευθύμιο *(+ 16-8-1934), και με μέλη τους: Σύρου Αθανάσιο, Δημητριάδος Γερμανό, Ναυπακτίας Αμβρόσιο και Τρίκκης Πολύκαρπο και με το υπ. αρθμ. 1212/1922 έγγραφο εξουσιοδοτήθηκε να προβεί σε εκλογές υπό την προεδρία του Θεσσαλιώτιδος Ευθυμίου. Η πρώτη τακτική συνεδρία της νέας Συνόδου πραγματοποιήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου στο συνοδικό κτήριο της οδού Φιλοθέης και πρώτη πράξη της ήταν να αγνοήσει τον παραμένοντα στον μητροπολιτικό οίκο Θεόκλητο και να διορίσει ως τοποτηρητή της μητροπόλεως Αθηνών τον Βοηθό επίσκοπον Ταλαντίου Ιερόθεο. Μετά την απόφαση αυτή ο Θεόκλητος αποχώρησε από τον μητροπολητικό οίκο με τον ίδιο τρόπο που προ διετίας απομάκρυνε το βασιλικό καθεστώς τον τότε μητροπολίτη Μελέτιο! * Συνοδικόν, τ.Β , σσ. 507-510. Η εντολή της Επαναστάσεως ότι ο θρόνος των Αθηνών χηρεύει διαβιβάστηκε από το αστυνομικό τμήμα του κέντρου στόν πρώην Αθηνών Θεόκλητο. Αυτός αρχικά αυτός αποσύρθηκε σε κελλί της Μονής Πετράκη και μετά εφησύχασε στην κατοικία του αδελφού του. Ήταν πλέον ανίκανος να αντιδράσει στην διάδοχο κατάσταση, αλλά και να κατανοήσει και να παραδεχθεί τα λάθη του.
Μία από τις πρώτες αρχιερατικές λειτουργίες του μητροπολίτη Αθηναγόρα στο μέσο του Κερκυραϊκού κλήρου και λαού.
Στις 12 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε στο Πολιτικό Γραφείο σύσκεψη υπό την προεδρία του αρχηγού της Επαναστάσεως Νικολάου Πλαστήρα για το «Εκκλησιαστικό Ζήτημα» της Ελλάδος. Σ’ αυτήν συμμετείχαν: ο πρωθυπουργός Στυλιανός Γονατάς και οι υπουργοί: Ιω. Σιώτης, Κ. Ρέντης, Δ. Σιδέρης, ο διευθυντή του Εκκλ. Ταμείου Τ. Πανουργιάς, ο διευθυντή των Εκκλησιαστικών του Υπουργείου Παιδείας Αμ. Αλιβιζάτος, ο Βασ. Επίτροπος Ιω. Στεφανίδης, ο καθηγητής του Καν.Δικαίου Κ. Ράλλης και οι τρεις αντιπρόσωποι του προεδρείου της «Παγκληρικής Ενώσεως της Ελλάδος», Αυτή συνεστήθη στα μέσα Ιουνίου 1922, συγροτήθηκε όμως η διοίκησή της μόλις την προηγουμένη 11 Δεκεμβρίου, από τους αρχιμανδρίτες: Δαμασκηνό Παπανδρέου ως προλεδρου, Παντελεήμονα Φωστίνη ως αντιπρόεδρο και τον αρχιδιάκονο Αθηναγόρα Σπύρου ως γραμματέα. Πρόθεση της Ενώσεως αυτής ήταν όχι μόνον να επιλύσει το οικονομικό ζήτημα του κλήρου, αλλά να συμβάλει και στην ηθική και πνευματική τους εξύψωση των κληρικών για να πνεύσει ποιμαντικός ζήλος στις ενορίες με τη σύγκληση ιερατικών συνεδρίων , αλλά και για να πιέσουν τους πολιτικούς στο καταρτισμό της σωστής ενοριακής νομοθεσίας. * Εκκλ. Αλήθεια, 1922, ο.π. σσ. 426-427. Η Επαναστατική κυβέρνηση, αφού ήκουσε τη γνώμη των ειδικών και δέχθηκε και την παρέμβαση της «Παγκληρικής» κατέληξε στην οριστική απόφαση πρώτα να πληρωθούν οι κενές μητροπολιτικές έδρες, πλην των εδρών Αθηνών και Λαρίσης, και μετά να συγκληθεί μια Μείζων Σύνοδος, με σκοπό την αναθεώρηση των αποφάσεων του Ειδικού Δικαστηρίου για να εξετάσει τις περιπτώσεις των καθαιρεθέντων και των έκπτωτων ιεραρχών. Οι παλαιότεροι φημολογούμενοι υποψήφιοι επί Θεοκλήτου για προαγωγή στις κενές έδρες παραλήφθηκαν ως ευνοούμενοι της Αυλής και πικράθηκαν. Αναζητήθηκαν νέα φερέλπιδα πρόσωπα μεταξύ των πολυτάλαντων κληρικών, ακόμη και σε εκείνα που διέπρεπαν στον άμβωνα, μεταξύ των οποίων και κάποια που είχαν ενταχθεί στην «Αδελφότητα Θεολόγων η Ζωή». Όμως ο προϊστάμενός της αρχιμ. Ευσέβιος Ματθιόπουλος αρνήθηκε τις προαγωγές των μελών της, γιατί θα συντελούσαν στην διάσπαση του ιεραποστολικού έργου της κατηχήσεως και του κηρύγματος που αποτελούσε βασική προσφορά της Αδελφότητος στο πλήρωμα της Εκκλησίας.* Παν.Τρεμπέλα, Οικτρών φαντασιοκοπημάτων έλεγχος, Αθήναι 1957,σσ.11.
Προ της ενάρξεως της εκλογικής διαδικασίας προέκυψε όμως ένα σημαντικό ερώτημα: Μπορεί αυτή η Ι. Σύνοδος να εκλέξει αρχιερείς χωρίς την προεδρία του μητροπολίτη Αθηνών, αφού ο θρόνος χηρεύει μετά την καταδίκη του Θεοκλήτου σε έκπτωση και την καθαίρεσή του και την εκλογή τον Νοέμβριο του 1921 στον Οικουμενικό Θρόνο του Μελετίου, ως κανονικού μητροπολίτη Αθηνών; Ζητήθηκε τότε γνωμάτευση των καθηγητών του Κανονικού Δικαίου εκ του Πανεπιστημίου Αθηνών. Από τη Νομική Σχολή ήταν ο Κωνστ. Ράλλης και από τη Θεολογική Σχολή του Αμίλκα Αλιβιζάτου, τότε νομικών συμβούλων του Υπουργείου Εκκλησιαστικών. Και οι δύο εγγράφως δήλωσαν ότι «σύμφωνα με τον Τόμο του 1850 για ιστορικούς και εθνικούς λόγους την θέση του «Προκαθημένου» την κατέχει η Διαρκής Ιερά Σύνοδος της εν Ελλάδι Εκκλησίας και γι' αυτό στα μέχρι τώρα Συντάγματα της Ελληνικής Πολιτείας αναφέρεται η Σύνοδος ως η ύπατη Αρχή». Οι καθηγηταί συμβούλεψαν την κυβέρνηση ότι : «λόγω της μη κανονικής αναιρέσεως της καθαιρέσεως του πρώην Αθηνών Θεοκλήτου, τα καθήκοντα του συνεδρεύειν του προέδρου, που συνδέονται με την μητρόπολη Αθηνών όταν αυτή χηρεύει, δύναται να τα ασκήσει ως αντιπρόεδρος, ο πρώτος κατά τα πρεσβεία συνοδικός πάρεδρος, επομένως τις προαγωγές αρχιερέων δικαιούται να τις διενεργήσει η Σύνοδος δια του κατά τα πρεσβεία πρώτου τη τάξει ως προέδρου». Ο έχων τα πρεσβεία τότε ήταν ο Θεσσαλιώτιδος Ευθύμιος Πλατής (1901-1924), γέροντας του προέδρου της «Παγκληρικής» Δαμασκηνού Παπανδρέου. Την γνωμάτευση αυτή στήριξε τότε και ο νομικός κόσμος της χώρας δεχόμενος ότι: « Τα Συντάγματα της Ελλάδος δέχονται ως Ανωτάτην Αρχήν της εν Ελλάδι Εκκλησίας την Ιερά Σύνοδο και αυτήν ως Προκαθημένην μνημονεύουν οι αρχιερείς της Αυτοκεφάλου Διοικήσεως κατά τον Τόμον του 1850». Φυσικό ήταν η γνωμάτευση αυτή να ενεργήσει ως καταλύτης για την επίλυση του προβλήματος της απουσίας από την χηρεύουσα μητρόπολη Αθηνών του συνεδρεύοντος προέδρου της Ιεράς Συνόδου. Εκ προοιμίου ήταν αδιανόητη για τους ενταύθα εκκλησιαστικούς κύκλους η εκλογή προσωπικότητος κύρους ικανής να αντέξει τις διάφορες έξωθεν πιέσεις για τις προαγωγές νέων ιεραρχών όπως θα δούμε.
Όμως το Πατριαρχείο αντελήφθη ότι η παρέμβαση αυτή των κανονολόγων των Αθηνών απέβλεπε στην επιλύση του κένου προέδρου της ιεράς Συνόδου, προκειμένου να προωθηθούν στην ελλαδική ιεραρχία τα αρεστά πρόσωπα στους επαναστατικούς κύκλους. Όμως, έστω και εκ των υστέρων, έπρεπε να αποκατασταθεί η κανονική ακρίβεια και αυτό το διεμήνυσε με το άρθρο «Κανονικός έλεγχος περί της εκλογής επισκόπων»του κανονολόγου και συνοδικού μητροπολίτη Κυζίκου Καλλινίκου στο επίσημο περιοδικό του Φαναρίου. * Εκκλ.Αλήθεα, 1923, σσ. 25-28 Με το άρθρο αυτό κατακρίθηκε με επιχειρήματα εκ των ιερών κανόνων η γνωμοδότηση του Κ. Ράλλη και υποδεικνυόταν ότι έπρεπε να δοθεί προτεραιότητα στην εκλογή του μητροπολίτη Αθηνών για να προεδρεύσει κανονικά σε αποκατασταθείσα κατά τον Τόμον του 1850 κατά τα πρεσβεία Σύνοδο και όχι η Αριστίνδην Σύνοδος με επιλογή συνοδικών κατ' επιλογή της Πολιτείας και μετά να ακολουθήσουν οι προαγωγές αρχιερέων για τις χηρεύουσες μητροπόλεις για να προληφθούν και οι έξωθεν παρεμβάσεις στο θέμα του «προέδρου» Αθηνών! Το Πατριαρχείο τότε έμμεσα πρότεινε την μεγάλη αρχιερατική φυσιογνωμίαν του Γερμανού Καραβαγγέλη, που πρόσφατα τον «κατέστησε» μέσα στο ελληνικό κράτος και εν ενεργεία μητροπολίτη Ιωαννίνων για να σταθεί χρησιμότατος στην τοπική Εκκλησία. Ο Γερμανός ήταν γνωστός στην Ελλάδα για τους αγώνες του, την υψηλή στάθμη της παιδείας του ως καθηγητή της Χάλκης και συνεργάτης Πατριαρχών με αποδεδειγμένες διοικητικές ικανότητες ικανές για να αποκαταστήσει την κανονική τάξη και να εκλέξει τους αρίστους αρχιερείς, χωρίς τις έξωθεν πολιτικές η συγγενικές παρεμβάσεις.
Όμως, το «αθηνοκεντρικό» κατεστημένο στο αρμόδιο Υπουργείο επέμεινε να δωθεί προτεραιότητα στην πλήρωση των μητροπόλεων που χήρευαν για να προαχθούν οι κληρικοί της «Παγκληρικής» και εκείνοι οι κατ' υπόδειξη των μελών της Συνόδου και όχι η απόκτηση προέδρου της Συνόδου. Αυτό το δέχθηκε τελικά η κυβέρνηση και με την εντολή της συνήλθε στις 19 Δεκεμβρίου 1922 η Ιερά Σύνοδος για να λάβει γνώση της αλληλογραφίας με την οποίαν προκηρύχθηκαν εκλογές για την πλήρωση κατ' αρχάς των χειρευουσών οκτώ μητροπόλεων: Κορίνθου, Κυθήρων, Χαλκίδος, Καρυστίας, Ηλείας, Κερκύρας, Ακαρνανίας και Τριφυλλίας και παρεκαλείτο η Ιερά Σύνοδος να υποδείξει τους υποψηφίους μέχρι της 18ης Δεκεμβρίου * Έγγραφα Ι.Συνόδου 1218-1225 και Υπ.Εκκλ. 1231-1238. Λόγω της έκρυθμης τότε καταστάσεως επιταχύνθηκε η όλη διαδικασία και αμέσως συντάχθηκαν τα «τριπρόσωπα».
Κατά προσωπική μαρτυρία του μακαριστού πατριάρχη Αθηναγόρα στον γράφοντα κατά την σύνταξη του «τριπροσώπου» αναζητήθηκαν πρόσωπα αδιάβλητα από τον εθνικό και εκκλησιαστικό Διχασμό, ικανά λόγω μορφώσεως και διοικητικής εμπειρίας να τερματίσουν ένα θλιβερό παρελθόν και να δημιουργήσουν προϋποθέσεις ανακαινίσεως των εν Ελλάδι εκκλησιαστικών πραγμάτων. Ο Αθηναγόρας είπε τότε στο Δαμασκηνό, να μη περιληφθούν στο σχηματισθέντα κατάλογο τα πρόσωπά τους. Τότε ο πάντοτε ρεαλιστής Δαμασκηνός , του απήντησε: «εμείς φτιάξαμε την πίττα και θα τη φάνε άλλοι;»! Η Ιερά Σύνοδος με τη συνεργασία του προεδρείου της «Παγκληρικής Ενώσεως» και του υπουργού Ιω. Σιώτη πρόβαλε στη κυβέρνηση για τις μητρόπολεις : της Κορίνθου τον Δαμασκηνό Παπανδρέου, των Κυθήρων τον Δωρόθεο Κωτταρά, της Χαλκίδος τον Γρηγόριο Πλειαθό, της Καρυστίας τον Παντελεήμονα Φωστίνη, της Ηλείας τον Αντώνιο Πολίτη, της Ακαρνανίας τον Κωνσταντίνο Κωνσταντινίδη, της Τριφυλίας τον Ανδρέα Τριανταφύλλου, των Κυθήρων τον Δωρόθεο Κοτταρά και της Κερκύρας τον Αθηναγόρα Σπύρου. Η πολιτική αταξία επιδρά αντίστοιχα και στην διοίκηση της αυτοκεφαλίας, όπως συνέβη και το 1967 και το 1974.Οι καραδοκούντες για προαγωγή επωφελούνται της καταστάσεως για να περιληφθούν στο τριπρόσωπο οι ευνοούμενοι των ισχυρών παραγόντων και να πετύχουν το καταθύμιό τους. Έτσι τον Δαμασκηνό Παπανδρέου στήριξε ο προεδρεύων της Συνόδου Θεσσαλιώτιδος Ευθύμιος, τον Γρηγόριο Πλειαθό ο γέροντάς του Σύρου Αθανάσιος και ο θείος του Ι. Σιώτης, τον Παντελεήμονα Φωστίνη οι τότε πανίσχυροι Πλαστήρας και Ρέντης, τον Αντώνιο Πολίτη ο Πλαστήρας, ο Σιώτης και ο Σύρου, τον Κωνσταντίνο Κωνσταντινίδη δύο συνοδικοί ο Τρίκκης και ο Ναυπακτίας, τον Ανδρέα Τριανταφύλλου ο Ρέντης, τον Δωρόθεο Κοτταρά ο υπουργός Σιδέρης και τον Αθηναγόρα Σπύρου όχι κάποιος τότε ισχυρός παράγοντας αλλά ο συνυποψήφιος Τήνιος Γρηγόριος Πλειαθός με παράκλησή του στο θείο του 'Ι. Σιώτη, που το επιβεβαίωσε σε εμένα και ο ίδιος ως γέροντας πλέον μητροπολίτης Χαλκίδος! Εκ των εκλεγέντων δύο ανήλθαν στον θρόνο των Αθηνών, ο Δαμασκηνός και ο Δωρόθεος, ο δε αρχιδιάκονος Αθηναγόρας υψώθηκε στον Οικουμενικό Θρόνο ! Στο «τριπρόσωπο» ο Αθηναγόρας είχε συνυποψηφίους τους αρχιμανδρίτες Θεολόγο Παρασκευαΐδη και Ιγνάτιο Γιαννακόπουλο. Η κυβέρνηση Γονατά, κατά την επικρατούσα τότε οθωνική νομοθεσία του 1852, επέλεξε τους προταθέντες πρώτους από τα συνταχθέντα «τριπρόσωπα» και οι οποίοι αφού εχειροτονήθηκαν τους αναγνώρισε ως ποιμενάρχες με νομοθετικά διατάγματα. Τα διατάγματά τους ανακοινώθηκαν στην Ιερά Σύνοδο στις 16 Ιανουαρίου 1923 εν όψει των ενθρονίσεών τους. * Συνοδικαί Εγκύκλιοι...ο.π. σσ. 377-383 τα έγγραφα αριθμ 1353,1383 - 1387, 1389. Μετά την ανακοίνωση της εκλογής του ο νέος Κερκύρας προρευόταν όπως πάντα πεζός προς το κελλί του στη μονή Πετράκη. Έξω από το Ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρεταννίας συναντά τον ανακτορικόν ιερέα και υποψήφιον επί Θεοκλήτου για τη Κέρκυρα, Θεοκλητόν Λεγάκην., ο οποίος λέγει στον Αθηναγόρα: «Μου έκλεψες την αρραβωνιαστικιά μου!». Ο Αθηναγόρας τότε χαριτολογών του απάντησε: «Δεν την έκλεψα εγώ, την βρήκα μόνη και την παρέλαβα»! Οι χειροτονίες διεξήχθησαν εντός τεσσάρων ημερών από τις 20 Δεκεμβρίου ανά δύο κάθε ημέρα υπό τριών αρχιερέων σε κεντρικούς ναούς των Αθηνών. Για τους δύο διακόνους Δωρόθεο και Αθηναγόρα προηγήθηκαν οι χειροτονίες τους σε πρεσβυτέρους. Ο Κερκύρας Αθηναγόρας που είχε εκλεγεί έβδομος, λόγω της χειροτονίας του σε διάκονο από 1910 εγένετο πέμπτος κατά «τα πρεσβεία» ιεράρχης! * Περ. «Ιερός Σύνδεσμος», 20-12-1922 έως 1-1-1923, σσ. 499.
Ο πατριάρχης Μελέτιος ευθύς εξ αρχής επιδίωξε την επιστροφή στην ομαλότητα της Αυτοκεφάλου Διοικήσεως στην Ελλάδα για να υπάρχει αγαστή και συνεχής συνεργασία της με το Ιερό Κέντρο της Εκκλησίας και ως κύριος εκφραστής της ενότητος του Γένους προχώρησε στο πρώτο βήμα συνεργασίας και συνέστησε με πατριαρχική και συνοδική εγκύκλιο του την πρώτη : «Διαρκή και Μόνιμη Αντιπροσωπεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Αθήνα», προς διευκόλυνση και επιτάχυνση της διεξαγωγής των εκκλησιαστικών υποθέσεων του ολου κλίματος του Θρόνου στην ελεύθερη χώρα. * Αριθμ. Πρωτ.382. Αυτό θέλουν να το αγνοούν οι ελλαδικοί όχι μόνον για τη δήθεν προστασία της ελευθερίας της «αυτοκεφαλίας» τους, αλλά γιατί εσφαλμένα νομίζουν ότι η δοτή διοίκηση τους απορρόφησε και την εν Ελλάδι Δικαιοδόσια του Οικουμενικού Θρόνου. Αυτή η πολιτειοκρατική αντίληψη είναι ξένη πρός τους Ιερούς Κανόνες και το Κανονικό Δίκαιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας όταν ταυτίζει την «αυτοκεφαλία» με τα όρια της ελληνικής επικρατείας.
Ως πρώτος αποκρισιάριος (αντιπρόσωπος) του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Αθήνα διωρίσθηκε τον Δεκέμβριο του 1922 από τον πατριάρχη Μελέτιο Δ΄ και ήταν ο πρόσφυγας μητροπολίτης Εφέσου Χρυσόστομος Χατζή-Σταύρου. Σ’ αυτόν ο Πατριάρχης διεμήνυσε ως πρώτη ενέργεια μετά την συμφορά του εκκλησιαστικού Διχασμού: «να επικοινωνήσει απροκριμάτιστα μετά των εκλεγέντων νέων αρχιερέων, ως απόλυτα κανονικών ιεραρχών της Αυτοκέφαλης Διοικήσεως». Εξ’ αυτού και η Ιερά Σύνοδος των Αθηνών έδωσε την εντολή στις 20 Φεβρουαρίου (ν.ημ. 5 Μαρτίου) της «μνημονεύσεως» στα Δίπτυχα του ονόματος του Μελετίου Δ΄ ὡς Οικουμενικού Πατριάρχη σε απόδειξη πλήρους αποκατάστασεως της «Κοινωνίας» μεταξύ Φαναρίου και Αθηνών.
Ὁ πατριάρχης Μελέτιος Δ΄, ὡς ἡ «κυρίαρχη πηγὴ» τῆς ἑλλαδικῆς αὐτοκεφαλίας, φέρεται να ἀποδέχεται τὴν ὑποβολὴ τοῦ αἰτήματος γιὰ τὴν μεταβολὴ τῶν «προσφωνήσεων καὶ τῶν τίτλων τῶν ἐν Ἑλλάδι ἱεραρχῶν ὡς προερχομένη ἀπὸτὸν πρόεδρο καὶ τὴν κανονικὴ Ἱερὰ Σύνοδο τῶν Ἀθηνῶν» καὶ ἀσκεῖ το ἀπὸ αἰώνων κανονικό του δικαίωμα. Μὲ αὐτὸ ἀναγνωρίζει μὲ Πατριαρχικὸ καὶ Συνοδικὸ γράμμα του τῆς 2/19 Ἰουλίου 1923 ὅτι: «Ὁ μὲν Πανιερώτατος καὶ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ἀθηνῶν καὶ Πρόεδρος τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ὅτι θὰ τιτλοφορείται ἐφεξῆς Μακαριώτατος Μητροπολίτης Ἀθηνῶν, Ὑπέρτιμος καὶ Ἔξαρχος πάσης Ἑλλάδος, πᾶσαι δὲ αἱ ἐπισκοπαὶ ἐν τῷ Κράτει ὀνομάζονται Μητροπόλεις καὶ οἱ ἐν αὐταῖς ἀρχιερατεύοντες τιτλοφορώνται Μητροπολίται». Ὅμως οἱ μεταβολές αὐτὲς τῶν τίτλων πρέπει νὰ θεωροῦνται ὡς «ὑπὸ ζήλου καὶ ἀγάπης πρὸς τὴν τῆς Ἐκκλησίας τιμὴν ὑπαγορευθείσης καὶ εἰσαχθήσης» καὶ γι’ αὐτὸ ἐπεύχεται στοὺς ἑλλαδικοὺς ἀρχιερεῖς ὡς ἐντολοδόχους τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας : « Κύριος ὁ Θεὸς καταξιοὶ πᾶσαν τὴν αὐτόθι ἱερὰν ἀδελφότητα πανεντίμως πάντοτε τὴν πεπιστευμένην διεξάγειν ἐντολὴν καὶ ὑπὲρ τῆς εὐσταθείας καὶ τῆς δόξης τῆς Ἐκκλησίας ἐργάζεσθαι καὶ συντελεῖν» * Πατριαρχικὸν Ἀρχεῖο, ἀριθμ. Πρώτ. 3206 τῆς 2 Ἰουλίου 1923. Κῶδιξ Ἃ΄ 93, σὲλ 347-348, Ὁ Ἀθηνῶν καὶ ἡ Ἱερὰ Σύνοδος εὐγνωμόνως δέχονται τὴν μεταβολὴ τῶν τίτλων καὶ τὸ γνωστοποιοῦν στὸ Φανάρι . Ὃμως, ο Αθηνών Χρυσόστομος Παπαδόπουλος ἐπιδίωκε νἀ ὑπερφαλαγγίσει τον ὁρισμό τοῦ Τόμου του 1850 περί της προεδρίας του μόνον στην τοπικὴ Ἱερὰ Σύνοδο, ὁ ὁποῖος συνέστησε «μόνη Ἐκκλησιαστική Ἀρχή την Ἱερὰ της Σύνοδο» ἐν Ἑλλάδι και ἐπιδίωξε έντελῶς αὐτόβουλα καὶ ἀκάνονα νὰ κατασταθεῖ «Πρώτος» της Αυτοκεφάλου Διοκήσεως, ὂπως ὁ αρχιεπίσκοπος της Κυπριακῆς Ἐκκλησίας, καὶ ἀφού έδέχθη το τίτλο Μακαριώτατος μετέβαλε τὸ μητριοπολίτης τοῦ Τόμου σὲ ἀρχιεπίσκοπος και κατήργησε τὸν ἱστορικό καὶ τιμητικὸ του «Υπερτίμου και Ἐξάρχου » ποὺ εἶχε πρὸ τοῦ 1821 ὁ Ἀθηνῶν για νὰ παραμείνει μόνο «τὸ πάσης Ἑλλάδος» πρὸς παραπλάνηση του λαου και μεγαλαυχία ενίων των διαδόχων του ώστε να μη φαίνεται ἡ τιμή που αντλεί υπόσταση εκ Φαναρίου!
* Συνοδικαί Εγκύκλιοι.Όπ.π.σσ.383.-
Α.Π.
