ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΠΡΩΤΟΣ ΜΗΝΥΤΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ  ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ   ΣΤΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΤΟΝ 20ον ΑΙΩΝΑ;

                                                 του  καθηγητή Αριστείδη Πανώτη

Τις τελευταίες ημέρες η ελληνική κοινή γνώμη πληροφορήθηκε κάτι  πρωτάκουστο!  Μηνύθηκε στα ελληνικά Δικαστήρια ο Πατριάρχης του Γένους γιατί η Εκκλησία Κωνσταντινουπόλεως δέχθηκε μία δωρεά Κληροδοτήματος προκειμένου να αποκτήσει ένα τόπο στην Αθήνα  όπως έχουν και τα λοιπά

Οικουμενικός Πατριάρχης Γρηγόριος Ζ΄ (1923-1924) που πρώτος σύρθηκε σε κοσμικά Δικαστήρια.

Ελληνόφωνα Πατριαρχεία Αλεξανδρείας και Ιεροσολύμων! Ο τόπος αυτός προέρχεται κατά πάσα πιθανότητα από έκταση  εκκλησιαστικής περιουσίας,  μάλλον του Παναγίου Τάφου, στη περιοχή του Ποδονήφτη (τέρμα Πατησίων). Και αυτή λαθραία ιδιωτικοποιήθηκε προ αμνημονεύτων  χρόνων! Ο ελληνικός λαός πρέπει επί  τέλους  να μάθει την Ιστορία της Εκκλησίας του. Επί  Δεκατρίς (13) αιώνες η ενταύθα Εκκλησία αντλεί τις χειροτονίες και την ευσέβεια και εκκλησιολογική της υπόσταση  από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Γενεές γενεών αγίων και σοφών επισκόπων που την υπηρέτησαν την τοπική Εκκλησία δεν σκέφτηκαν εθνικιστικά να κομπορρημονίσουν με υψηγορία περί του «ιδρυτής της Εκκλησίας ημών»! Ο Απόστολος των Εθνών μας πληροφορεί πως οι Κορίνθοι γνώρισαν το Χριστό και από άλλους απεσταλμένους και ὀτι εκείνος μόνον   εβάπτισε στη Κόρινθο τον Κρίσπο και τον Γάϊο (Α΄Κορ.α΄14). Το έργο του ευαγγελισμού ο Μεγάλος Ταρσέας το επιτέλεσε σε πλείστες όσες Εκκλησίες της τότε οικουμένης,  από τη Κύπρο μέχρι στην Ισπανία. Μάλιστα ώρισε  «τα πάντα ευσχημόνως και κατά τάξιν γινέσθω» (Α΄Κορ.ιδ΄ 40) δηλαδή όλα πρέπει να γίνονται «ευπρεπώς και κατά  Τάξη» γιατί αυτό χαρακτηρίζει  σφραγίζει την υπόσταση  της  συντεταγμένης  Εκκλησίας. Αυτή την αποστολική εντολή δίνει στους προγόνους μας ενώ διέρχεται έγκλειστος τη δίχρονη φυλάκισή του περί το 63-65 στην Έφεσο.  Οι μεταβάσεις του στη πόλη αυτή τρις φορές  μέσα σε μιά επταετία  (61-63, 63-65, 66-67) δείχνει την ιεραποστολική σημασία της  για τη Μικρασιατική Εκκλησία πολλά χρόνια προ της  εγκαταστάσεως εκεί του  Ευαγγελιστή  Ιωάννη του  Θεολόγου.  Αυτό επιβεβαιώνει και τον 5^οαιώνα  η μετάβαση εκεί του ιερού Χρυσοστόμου για να επιβάλλει τάξη στους ατακτούντες Μικρασιάτες επισκόπους. Μήπως  αυτό το λειτούργημα επιβεβαιώνει το προνόμιο του Οικουμενικού Θρόνου να επιμελείται τα της Τάξεως στην Ορθοδοξία;

Επειδή μερικοί ζήτησαν να τους θυμίσω ποιός στον προηγούμενο αιώνα επιχείρησε να διασύρει την ιερότητα του αξιώματός του  Οικουμενικού Πατριάρχη στα κοσμικά δικαστήρια,  προδημοσιεύω στοιχεία εκ του σχετικού κεφαλαίου του Γ΄ τόμου του  Συνοδικού μου.

Η πρώτη εκλογή Οικουμενικού Πατριάρχη μετά τη Συνθήκη της Λωζάννης το 1923 ήταν του από Χαλκηδόνος Σίφνιου πατριάρχη Γρηγορίου Ζ΄  του  Ζερβουδάκη.  Αυτή όμως δυσαρέστησε την κυβέρνηση της Άγκυρας και  από τον κατευθυνόμενο  εκ των Νεότουρκων  Τύπο εξαπολύθηκε σφοδρή πολεμική κατά του Πατριαρχείου ως δήθεν «αμετανόητου κέντρου της προδοτικής συνομωσίας κατά της Τουρκίας και προς τούτο η Άγκυρα επιστράτευσε  στις  20 Δεκεμβρίου (Ν.Η.) τον διαβόητος ήδη παπά-Ευθύμ. Αυτός για να μη πραγματοποιηθεί η ενθρόνιση του νέου Πατριάρχη κατέλαβε το Πατριαρχείο «με την ανοχή της τουρκικής αστυνομίας που  φρουρούσε πλέον το Φανάρι» και μάλιστα  φρουρούμενος από μερικούς Τουρκολαζούς!

Η επιδρομή είχε προαγγελθεί από τον Κεμαλιστή παπά ότι θα συνέβαινε αν δεν εκλεγεί ὁ  Ροδοπόλεως Κύριλλος για τη πατριαρχία. Όμως το αυτοδιοίκητο του Πατριαρχείου από μακρού κατοχυρωμένο με Διεθνείς  Συνθήκες επέτρεψε Πατριάρχη  και στη Σύνοδό του να συνεδριάσει  εκτός Φαναρίου και να ανακοινώσει τα έκτροπα στη νομαρχία της Κων/πόλεως και να ζητήσει τη προστασία των αρχών(¹). Ταυτόχρονα επικοινώνησε το Πατριαρχείο  με όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες, καταγγέλλοντας την κατάφορη παραβίαση και της Συνθήκης της Λωζάννης,  πέντε μήνες μετά την υπογραφή της,  και μάλιστα σε κράτος, που υφίσταται πλέον χωρισμός Θρησκείας και Πολιτεία! Η εν Ελλάδι ελεύθερη Ιεραρχία του Οικουμενικού Θρόνου και η Ιεραρχία της αυτοκέφαλης διοικήσεως απευθύνθηκαν με διαμαρτυρίες στις ετερόδοξες Εκκλησίες και στις πολιτικές αρχές των κρατών, που υπέγραψαν τη Συνθήκη της Λωζάννης. Η νομαρχία Κων/πόλεως αρχικά απάντησε περιφρονητικά στο διάβημα του Πατριαρχείου, πως για τα συμβάντα αρμόδια υπηρεσία «είναι η δικαστική», προκειμένου να εμπλέξουν τον  Πατριάρχη και τους  συνοδικούς του σε μακρά ανακριτική και δικαστική ταλαιπωρία μίας σίγουρα αδικαίωτης δίκης. Και η  αντίδραση  της ελληνικής κυβερνήσεως ήταν άμεση προς όλα τα Πατριαρχεία να αναγνωριστεί η εκλογή  του νέου Πατριάρχη για να καταλάβει η Άγκυρα ότι τα γενόμενα στο Φανάρι  αφορούν όλη την Ορθόδοξη Εκκλησία και τη Χριστιανοσύνη. Από τις 9 μέχρι τις 20 Δεκεμβρίου (Ν.Η.) σύρθηκαν σε  ανακρίσεις ακόμη και σεβάσμιοι αρχιερείς που έδειξαν στη διεθνή κοινή γνώμη ποιό είναι το νέο καθεστώς της Άγκυρας. Τότε ο Τούρκος αντιπρόσωπος στην Επιτροπή της «Ανταλλαγής» των πληθυσμών  Ρουσδή βέης διαβίβασε  στην Άγκυρα τη διεθνή ζημία που υπέστη από την στήριξη θρησκευτικού  πραξικοπήματος  και  αυτή  αναδιπλώθηκε και απέσυρε  τον εκτελεστή των εντολών της από το Φανάρι. (2) και κανονικά τελέστηκε η ενθρόνιση του νέου Πατριάρχη.

Η ιερόσυλη αυτή πράξη ενός κληρικού δεν μπορούσε να παραμείνει απαραδειγμάτιστη.  Η Ιερά Σύνοδό  ομόφωνα τον παρέπεμψε σε δίκη για την  απόπειρα καταλήψεως του Αγιάσματος των Αγίων 40 Μαρτύρων στο Διπλοκιόνιο, που  απέτρεψαν οι παροικούντες εκεί  τότε Ομογενείς.  Η  ανάμειξή του Κραχισαρίδη ήταν αναμφισβήτητη και κλήθηκε σε απολογία. Αυτός αρνήθηκε να παρουσιαστεί και απαίτησε εξ ονόματος της δήθεν «Εκκλησίας» του «εγγράφως» τη παραίτηση του πατριάρχη Γρηγορίου.  Τότε   το Συνοδικό Δικαστήριο κατά τους Ιερούς Κανόνες τον καταδικάζει σε «καθαίρεση για φατρία και συνωμοσία» και κοινοποιεί  αυτή την απόφασή του στο Υπουργείο Δικαιοσύνης της Άγκυρας και στη Νομαρχία της Κων/πόλεως. Την δε επόμενη  Κυριακή γνωστοποιείται η απόφαση με εγκύκλιο στο εκκλησίασμα όλων των ναών της Κων/πόλεως. Οι τουρκικές αρχές προς  αντιπερισπασμό  κινητοποιούν τον τουρκικό Τύπο για να στηρίξει τον «καθαιρεθέντα»»  με άθλιες και αστήρικτες κατηγορίες κατά του Πατριάρχη ως οργάνου της Ελλάδας και απειλεί την  Ομογένεια ότι «Αν παραμένει αυτή  δεμένη με το Φανάρι  θα υποστεί την τύχη των Ποντίων»! (3)  Σε πέντε ημέρες, στις 24 Φεβρουαρίου 1924,  ο πρώην αυτός κληρικός με τη προστασία της αστυνομίας κατέλαβε τον ιστορικό ναό της Παναγίας της Καφατιανής και  τη μεγάλη ακίνητη  περιουσία του στο Γαλατά. Αμέσως η Ιερά Σύνοδος  για να προστατεύσει τη περιουσία των   μη «Ανταλλάξιμων»  Ρωμιών της Κων/πόλεως  τον «αφόρισε»!  (4).

Η Άγκυρα  για να υπάρχει κάποια καταδίκη για το Φανάρι εξώθησε τον καθαιρεθέντα πρωην κληρικό να μηνύσει τον πατριάρχη Γρηγόριο Ζ΄  και ο Πατριάρχης αναγκάστηκε να εμφανιστεί για «θρησκευτική και πνευματική υπόθεση» του στις 5 Μαρτίου 1924 ενώπιον του αναρμόδιου τουρκικού Δικαστηρίου, το οποίο με μια συνοπτική διαδικασία Στρατοδικείου  τον «καταδίκασε» σε πρόστιμο 50 τουρκικών λιρών για την επιβληθείσα καθαίρεση και επί πλέον για  «ψυχική οδύνη» του καθαιρεθέντα μηνυτή στο ύψος των 500 τουρκικών λιρών,  που τότε ήταν  σεβαστό ποσό.  Τότε η  ελληνική κυβέρνηση παρενέβη και υπενθύμισε στην Άγκυρα και στον Ριζά Νούρ που κρυβόταν πίσω από τον καθαιρεθέντα  την καλή έκβαση που είχε η δική της  παρέμβαση στη περίπτωση ρυθμίσεως του ζητήματος της μουφτείας της Θεσσαλονίκης που απομακρύνθηκε ο αντικεμαλιστής Μουφτής της και ότι ανέμενε τώρα την ανταπόκριση του ιδίου πνεύματος για να  σταματήσει  ο κατατρεγμός της Εκκλησίας. Όμως ο καθηρημένος Erenerol  μετά την «επιτυχία» του αυτή συνέχισε την καταδίωξη του Πατριάρχου και σε άλλα δικαστήρια, όπως ήταν και ενώπιον του Εκτάκτου Στρατοδικείου με την επικίνδυνη  τότε εκεί κατηγορία  της «εθνικής προδοσίας»γιατί ενίσχυσε κατά τη περίοο της Ανακωχής ἑλληνορθόδοξο Σύλλογο.....

Ο πατριάρχης Γρηγόριο Ζ΄  ήταν ανάστημα του αυστηρού πατριάρχη Γερμανού Ε΄, και όπως εκείνος ήταν πάντα σθεναρός και θαρραλέος υπέρμαχος των δικαίων του Θρόνου του. Κατά την συμμαχική κατοχή στάθηκε τηρητής των αγαθών σχέσεων  με τους Τούρκους κατά συμβουλή του Γέροντά του  γνωρίζοντας την αστάθεια των πολεμικών επιτυχιών όταν αρχίζουν οι διαπραγματεύσεις για την Συνθήκη Ειρήνης και τότε όλα ρυθμίζονται  από τα συμφέροντα των αντιμαχομένων κυβερνήσεων. Αυτά συνέβαιναν στη Πόλη το 1924. Τώρα μεταξύ των ομογενών πλευρών και μέσα στη μία Δικαιοδοσία της  Μητρός Εκκλησίας δυστυχώς πρόκειται να επαναληφθεί στο Κλεινόν Άστυ μία αναμέτρηση  του δικαίου. Η ελλαδική πλευρά επί χρόνια αρνείται σκανδαλωδώς ιερό τόπο στέγης διαφυλάξεως της εν Ελλάδι παρουσίας του Πατριαρχείου Τώρα αυτό που αγνωμονούσα δεν το έπραξε η διοίκηση της θυγατρός Εκκλησίας από πονηρούς και  ιδιοτελείς λόγους το πρόσφερε ο ελληνικός λαός με ένα κληροδότημα και η «νομική» επιτηδειότητα ελλαδικής κοπής ερωτάται  με το ίδιο Παύλειο ερώτημα  μήπως και πάλι «Μεμέρισται ο Χριστός; »! Οι συνειρμοί είναι δικοί σας.

Α.Π.

1 Αρχ.Υπ.Εξ., Κ.Υ. 1923. Β  35, αρ.πρωτ.39391. Α.Υ.Ε. 1924/Β /35/1.

2. Τότε υπενθυμίστηκε στην Άγκυρα η απόφαση της ελληνικής κυβερνήσεως στο ζήτημα της Μουφτείας της Θεσσαλονίκης για την αντικατάσταση του αντικεμαλικού μουφτή Χαμζά βέη με τον προσκείμενο μουφτή στο νέα καθεστώς της Τουρκίας για να ειρηνεύσουν οι εκεί Μουσουλμάνοι.  Βλ. Ε. Υφαντίδη . Οικουμενικό Πατριαρχείο και πολιτικές δυνάμεις. Καβάλα.2014. σσ 114-115.
3. 3. Έτσι, από το 1923 άμεσα ο τουρκικός Τύπος ἐπιβεβαιώσε καὶ τὸ ἤδη γεγονὸς τῆς «Γενοκτονίας» τῶν Ποντίων! Παύλου Αποστολίδη, Η Μητρόπολη Ροδοπόλεως, σσ.188.
4. Μετὰ διετία κατέλαβε ἀφορισμένος καὶ πάλι πραξικοπηματικὰ τὶς ἐνορίες τοῦ Ἁγίου Νικολάου καὶ τοῦ Σωτῆρο Χριστοῦ στὸ λιμάνι τοῦ Γαλατᾶ!