Είναι γνωστό ότι η εκκαθάριση της Χερσονήσου του Αίμου από τους ασιάτες κατακτητές συντελέστηκε με τους «Βαλκανικούς Πολέμους» 1912-1913 όταν τέσσερα βαλκανικά κράτη νίκησαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία και αυτή η επιτυχία επικυρώθηκε με την «Συνθήκη του Βουκουρεστίου».   Για την περίοδο αυτή πολλά αποκαλυπτικά μου διηγούταν ο μακαριστός τότε αρχιδιάκονος της ιεράς Μητροπόλεως Σκοπίων που είχε την Εξαρχία και της Άνω Μακεδονίας Αθηναγόρας Σπύρου, ο μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης. Συχνά  αναπολούσε την εκεί επταετή διττή διακονία του ως κληρικού καιεκπαιδευτικού, την οποίαν μετά επιβεβαίωσε έρευνά μου στο αρχείο του εν Ἀθήναις Υπουργείου Εξωτερικών. Ενώ οι Σέρβοι και οι Έλληνες ήσαν αδελφοί στη νίκη για την απελευθέρωση των λεγόμενων από τότε Νέων Χωρών  εμφυτεύθηκε μεταξύ τους από το 1917 ο καταραμένος «Εθνικός Διχασμός». ενώ  αμφότεροι ακόμη   ήταν   σύμμαχοι  με την  Antant των «Συμμάχων», αλλά οι Έλληνες ήταν Βενιζελικοί ενώ οι Σέρβοι ήταν Κωνσταντινικοί, γεγονός  που προκαλούσε  εσωτερική διάσταση!  Οι Σέρβοι επεδίωκαν την κατάληψη  της Άνω Μακεδονίας δια του σέρβου επισκόπου Δεβρών Βαρνάβα, μετά μητροπολίτη Βελιγραδίου, ο οποίος και υπονόμευε την Πατριαρχική Ιερή Μητρόπολη Σκοπίων και τον τότε ιεράρχη της Χρυσόστομο Καβουρίδη. Με το πρόσχημα του ομοδόξου ιεράρχη ο Βαρνάβας οργάνωνε προοδευτικά τους εκεί Σέρβους, ενώ οι Γερμανοί σύμμαχοι Τούρκων και Βουλγάρων κανονιοβολούσαν από τα βουνά τα πολυεθνικά Σκόπια που κατείχαν οι Γάλλοι και οι κάτοικοι κατέφευγαν στα καταφύγια την νύκτα με μάσκες λόγω των ασφυξιογόνων που έριχναν οι Γερμανοί.  Μία ημέρα που φιλοξενούσε κάποιους Γάλλους αξιωματικούς η Μητροπολη Πελαγονίας ο μητροπολίτης Χρυσόστομος  Καβουρίδης αλλά είχε την αφέλεια  να δείξει τα φιλοβασιλικά του φρονήματα  με συνέπεια όταν επήγε μαζί με τον Αθηναγόρα στη Θεσσαλονίκη για υποθέσεις της Μητροπόλεως του  αιφνίδια αμφότεροι να συλληφθούν κατ’ εντολήν του Γάλλου στρατηγού και να φυλακισθούν με φρουρά από Συνεγγαλέζους ! Τελικά παρεμβαίνει  ο Θεσσαλονίκης Γεννάδιος και και με την αιτιολογία  να εξοριστούν στο Άγιον Όρος τους ελευθερώνει. Εκεί παρέμειναν στο Λαυριώτικο κελί - Κάθισμα του Μυλοποτάμου, κοντά στην Μονή των Ιβήρων και οι Γάλλοι παραδίδουν την Ιερά Μητρόπολη Σκοπίων του Οικουμενικού Πατριαρχείου  στον Δεβρών Βαρνάβας που οι Σέρβοι εθνικιστές τον ανέδειξαν και Πατριάρχη τους. Τότε στο Άγιον Όρος ο Αθηναγόρας με την συνοδεία του ιερομονάχου Παύλου του Λαυριώτη γνώρισε πολλές εξέχουσες Αθωνίτικες προσωπικότητες που τον εντυπωσίασαν για τις αρετές και την ευσέβεια τους και για την ευρύτατη θεολογική τους μόρφωση, την γλωσσομάθεια  και την αφοσίωσή τους στο ιδεώδες της ιεράς ησυχίας .  Πολλές φορές ο Αθηναγόρας αναπολούσε  τις Αθωνίτικες πανηγύρεις και τελετές με το πλήθος των μοναχών.  Η παραμονή  του Αθηναγόρα στον Άθωνα διακόπηκε όταν παλαιό συμφοιτητής του από την Σχολή της Χάλκης, ο Παναγιώτης ή Πανος Δημητριάδης από την «Παναγιά» της Ίμβρου, αποθανών ως λαϊκός το 1972, του έγραψε ότι ο νέος Αθηνών Μελέτιος Μεταξάκις ζητά κληρικό να γνωρίζει «γραφομηχανή» και επειδή  ήξερε ότι ως γραμματέας στη Μητρόπολη Σκοπίων είχε καλή εμπειρία τον συνέστησε στον  μητροπολίτη Αθηνών,  ο οποίος και τον προσκάλεσε να κατέβει το ταχύτερο στην Αθήνα.  Το ταξίδι με σιδηρόδρομο από Θεσσαλονίκη στην Αθήνα ήταν τότε  πολύωρο  και το μόνο που ενθυμείτο ήταν γιατί ένας ευγενικός συνταξιδιώτης του πρόσφερε από την ταμπακιέρα του ένα τσιγάρο και το άναψε και προσπάθησε να το καπνίσει,  όμως  απέκτησε τέτοιο ερεθισμό στο λαιμό που άρχισε έντονο βήξιμο και αμέσως το έσβησε.  Εξ  αυτού μου έλεγε ότι : «ποτέ δεν έβαλε τσιγάρο στο στόμα του  όλη του τη ζωή»! Έτσι ευθυτενής, άλκιμος και σοβαρός παρουσιάστηκε ο αρχιδιάκονος Αθηναγόρας στον σπουδαίο μητροπολίτη Αθηνών Μελέτιο,  που πρόσφερε πολλά στην Εκκλησία όπου και αν την υπηρέτησε ως νέος διάκονος από την Δαμασκό της Αντιόχειας, και μετά ως Αρχιμανδρίτης στα Ιεροσόλυμα αλλά και ως μητροπολίτης στο Κίτιον της Κύπρου, που εξετιμήθηκε μεγάλως για το οργανωτικό του πνεύμα, ακόμη και όταν ήλθε στο κλεινό Άστυ των Αθηνών και όταν κατέφυγε στην Νέα Υόρκη  του νέου κόσμου, αλλά  και όταν  εκλέχτηκε  Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως και μετά Αλεξάνδρειας,  όπου και πλάτυνε τη διακονία της  σε όλην  την Αφρική.- Α.Π.