Ἡ «ἂφρων θυγάτηρ λυπεῖ καὶ μυκτηρίζει τὴν Μητέρα ἐαυτῆς».

                                                                                  (Παροιμ. ιδ΄15 καὶ ιζ΄21).

Τοῦ Ἀριστείδη  Πανώτη

Στὰ μέσα τοῦ 20^ου  αἰώνα κατὰ τὴν πατριαρχία τοῦ Κων/πόλεως Ἀθηναγόρου (1949-1972) τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἂνοιξε τὸν δρόμο τῶν Πανορθοδόξων Διασκέψεων. Μία ἐλπίδα  τῶν νέων Θεολόγων ἀναπτερώθηκε καὶ θελήσαμε νὰ στηρίξαμε αὐτὴ τὴ Θεοκίνητη πρωτοβουλία. Τότε χρειάστηκε ἓνα βῆμα καὶ αὐτὸ ἦταν τὸ περιοδικὸ «Ὀρθόδοξη Παρουσία» (1964-1966) ποὺ δημοσιεύθηκαν περισπούδαστα κείμενα καὶ ἂρθρα γιὰ τὴν καλλιέργεια τῆς ἀδελφότητος πρὸς στήριξη  τοῦ  ἐνιαίου σώματος τῆς Οἰκουμενικῆς Ὀρθοδοξίας.

Ὡς ἓνας ἐκ τῶν συνεργατῶν τῆς  ἀνακαινιστικῆς αὐτῆς τάσεως καὶ ἀρχισυντάκτης τῆς «Θρησκευτικῆς καὶ Ἠθικῆς Ἐγκυκλοπαιδείας» κλήθηκα καὶ παρηκολούθησα ἐκ τοῦ πλησίον τὶς πρῶτες «Πανορθόδοξες Διασκέψεις» (1961-1964).  Μάλιστα τότε τὸ 1965 ἒγραψα τὸ «Χρονικὸν τῆς Γ΄ Πανορθοδόξου Διασκέψεως» Ρόδος 1-15 Νοεμβρίου 1964. * (Βλ. περιοδικὸ «Ὀρθόδοξος Παρουσία» τεύχη 3-4, 1964. σ. 196-240 καὶ σὲ ἀνάτυπό). Μὲ τὸ  δημοσίευμά μου αὐτὸ κατέγραψα τὸ χρονικὸ αὐτῆς τῆς Διασκέψεως καὶ κατᾶ  σύσταση τοῦ προέδρου τῆς Διασκέψεως μητροπολίτη Ἡλιουπόλεως Μελίτωνα Χατζῆ παρασιώπησα συμβάν άπὸ τὸ παρασκήνιό της πρὸς ἀποφυγὴ περιπετειῶν στὸν ἐπίσης πολὺ γνωστό μου ἀπὸ τὸ 1961 τότε ἐπίσκοπο Γιαροσλάβ καὶ τώρα μητροπολίτη τοῦ Λένινγκραντ Νικόδημο Ρότωφ. Ἡ τετραμελὴς ἀντιπροσωπεία τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας στὴ Διάσκεψη εἶχε καὶ τὸ 1964 βασικό της σύμβουλο τὸν ἀρχιεπίσκοπο Βρυξελλῶν Βασίλειο Κριβοσέϊν, πρώην Ἁγιορείτης μὲ ἱστορίες στὴν Ἱερὰ Κοινότητα καῖ μὲ τὸ ἑλληνικὸ κράτος.* Βλ.. Θ.Η.Ε. τόμ. 7. στ. 1032-36. Αὐτὸς μὲ τὶς παρεμβάσεις του στὶς συνεδριάσεις συνεχῶς ἀμφισβητοῦσε τὰ ἀπὸ αἰώνων προνόμια καὶ τὸ κῦρος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου καὶ αὐτὴ ἡ στάση του τροχοπεδοῦσε τὶς ἐργασίες τῆς Δασκέψεως,  προβλημάτιζε καὶ δυσαρεστοῦσε καὶ τὸν μητροπολίτη Μελίτωνα.

Περὶ τὸ τέλος τῶν συνεδριάσεων ἓνα βραδυνὸ στὸ παρὰ τὸν ἱερὸ ναὸ τοῦ «Εύαγγελισμοῦ» γραφεῖο τοῦ ¨Ηλιουπόλεως τὸν ἐπισκέφθηκε ὁ πρόεδρος τῆς ὀργανωτικῆς ὲπιτροπῆς Ρόδου Σπυρίδων Συνοδινὸς  μαζί μου γιὰ νὰ ἀκούσουμε τὶς ἐντυπώσεις του γιὰ τὰ γενόμενα τῆς ἡμέρας.

Ἦταν περὶ τὴν 9^η μ.μ. καὶ κτυπᾶ ἡ πόρτα.  Ἐμφανίζεται άναστατωμένος ὁ Λένινγράντ Νικόδημος καὶ ἑμεῖς ἀποχωροῦμε στὸ  διπλανὸ γραφεῖο.  Ἀκούγαμε ὃμως τὸν κοπετό τοῦ ρώσου άντιπρόσωπου καὶ ἀπορρούσαμε!  Ὃταν ὁ νυκτερινὸς ἐπισκέπτης ἒφυγε μας κάλεσε ὁ πρόεδρος καὶ μᾶς εἶπε: « Ἧλθε ἀναστατωμένος καὶ παρακάλεσε νὰ άποσοβηθεῖ ἡ δραπέτευση στὴν Ἀμερική τοῦ ἀντιπροσώπου τῆς Τσεχίας ἐπισκόπου Μιχαήλοβιτς Μεθοδίου γιὰ τὸν ὁποῖο εἶχα εὐθύνη ἀπὸ τὴ Μόσχα καὶ κυρίως γιὰ νὰ ζητήσει συγνώμη γιὰ τη στάση τοῦ Κριβοσέϊν. Εἶναι ὁξύτατος καῖ πάντα πνεῦμα ἀντιλογίας καὶ ἒδειξε εὐπείθεια στὴ γραμμὴ  τοῦ Πατριαρχείου μας.

Ὃμως εἶσθε ἡ Μητέρα Ἐκκλησία μας καὶ γνωρίζεται ὃτι γιὰ νὰ κινούμεθα ἀκολουθοῦμε τὶ ὑποδείξεις  τῆς ἑκάστοτε κρατικῆς ἐξουσίας».  Καὶ ὁ μητροπολίτης Μελίτων συνέχισε: Ὁ Νικόδημος ἦλθε γιὰ νὰ μοῦ «ἐκμυστηρευθεῖ» τὸ αὐτονὀητο,  πώς ἡ πήγη τῆς τακτικῆς κατὰ τοῦ Φαναρίου εἶναι τὸ Κρεμλῖνο γιατὶ πιστεύει ἀπὸ τὸν 16^ον  αἰώνα στὸ δὀγμα τοῦ τετραπέρατου τότε «Ἀντιτσάρου» Μπόρη Γκουτούνωφ ὃτι: «Τὸ κράτος πρέπει συνεχῶς νὰ ἐπεκτείνεται διὰ τῆς Ἐκκλησίας του»! Αὐτὸ συνεπάγεται τὴ διάβρωση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου  κατὰ στάδια γιὰ νὰ ὑποκλαποῦν οἱ εὐθῦνες του «ἐν τοῖς βαρβαρικοῖς» καὶ ἀκυρωθεῖ ὁ 28^ος κανόνας τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἡ κακοδοξία αὐτὴ  συνεχίστηκε ἀκόμη καὶ μετὰ τὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο μὲ θύματα τὶς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες ποὺ αὐθαίρετα ἐγκλείστηκαν ἀπὸ τὸν Στάλιν μέσα στὸ ἀπαίσιας μνήμης «Σιδηροῦν Παραπέτασμα». Αὐτὴ ἡ ἐμπειρία τοῦ πολύπειρου ἱεράρχη μᾶς δίδαξε ὃτι στὸν ἐκκλησιαστικὸ περίβολο τῆς Ρωσίας «ἀνθοῦν» πάλιν ἀδίστακτες τάσεις προτεσταντικῆς προελεύσεως, ὃπως ἐκεῖνες τοῦ Θεοφάνη Προκόποβιτς ποὺ ἐπέδρασαν στὴν ἐκκλησιαστικὴ τακτικὴ τοῦ Μεγάλου Πέτρου καὶ ὑποδούλωσαν  τὴν  Ἐκκλησίας τῆς Ρωσίας στὴν ἑκάστοτε κρατικὴ πολιτικὴ. Ὃμως αὐτὴ ἡ πλάνη διαστρέφει τὴν καθορισμένη ἀπὸ τὶς Οἰκουμενικὲς Συνόδους «Ἀποστολικὴ Ἐκκλησιολογία» μας μὲ τὴν εὐθύνη τῶν ἰσχυόντων σήμερα  μεταρρυθμιστῶν.

Τὸ Οὐκρανικὸ κράτος ἀνασυνεστήθηκε τὸ 1991 μετὰ τὴ διάλυση  τῆς Σοβιετικῆς Ἐνώσεως καὶ τὴν ἐφαρμογὴ τῆς περιόδου τῆς περιόδου τῆς «Ἀναδομήσεως- Ἀνασυγκροτήσεως» (Περεστρόϊκας). Οἱ ὀρθόδοξοι Οὐκρανοὶ ἰερᾶρχες ἐπιθυμοῦν τὴν ἀνεξαρτησία τους ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Μόσχας. Ὃμως ἡ Μόσχα ἀπορρίπτει τὸ αἲτημα γιατὶ με τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἀνεξαρτησία ματαιώνεται  τὸ ἀπὸ τὸν 16^ον  αἰώνα  σχέδιό  νὰ άποδειχθεῖ ἡ Μόσχα «Τρίτη Ρώμη»!  Ἀκολουθεῖ ἡ διχοστασία Μόσχας καὶ Κιέβου καὶ καθαιρεῖται  ὡς ἀποστάτης ἀπὸ τοὺς Μοσχοβῖτες  ὁ ἐπὶ ἒτη μητροπολίτης Κιέβου Φιλάρετος ποὺ μετὰ τὴν ἐκδημία τοῦ Λένιγκραντ Νικόδήμου ἀντιπροσώπευε καὶ τὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας στὶς Πανορθόδοξες Διασκέψεις. Στὴ συνέχεια τὸ Κρεμλῖνο  γίνεται  ἐπιθετικὸ κατὰ τῶν Οὐκρανῶν μὲ πολεμικὲς συρράξεις, καταλήψεις ἐδαφῶν καὶ μυριᾶδες θύματα! Οἱ Οὐκρανοὶ ἀντιστέκονται καὶ διὰ τῆς Βουλῆς τους ἐπιζητοὺν θρησκευτικὴ ἀνεξαρτησία ἀπὸ τὴν πηγὴ τοῦ ἐκχριστιανισμοῦ τους, τὴν Ἐκκλησία Κων/πόλεως.

Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης ὡς «Πρῶτος» καὶ ἡ  Ἱερὰ Σύνοδό του  πρὸς πρόληψη μείζονης συμφορᾶς  μελετοῦν κατὰ τὴν κανονικὴ τάξη  τὸ ζήτημα ποὺ προέκυψε μέσα στὴν ἀπ’ αἰώνων Δικαιοδοσία του Θρόνου τῆς Κων/πόλεως.  Ἐπὶ μῆνες  διεξάγεται μελέτη τῆς  κανονικῆς διαδικασίας χορηγήσεως τῆς ἀνεξάρτητης ἐκκλησιαστικῆς διοικήσεως (Αὐτοκεφαλίας),  παρὰ τὶς διάφορες βίαιες παρεμβολὲς αἰτιάσεων καὶ ἐκβιασμῶν ἀπο τὴ Μόσχα.  Τὸ Φανάρι διαπιστώνει τὴν παραπλανητικὴ ἑρμηνεία τῆς  ἐπιστολῆς τοῦ πατριάρχου Διονυσίου Δ΄ (1686) καὶ τὴν ἀναιρεῖ διότι οὐδέποτε ὁ Οἰκουμενικὸς Θρόνος παραιτήθηκε τοῦ δικαίου νὰ χορηγεῖ ἢ καὶ νὰ καταργεῖ  ἀνεξαρτησίες καὶ πατριαρχικὲς  ἀξίες μέσα στὴν ἀπό αἰώνων καθωρισθεῖσα  ὑπὸ Οἰκουμενικῶν Συνόδων δικαιοδοσία του. Ὃλες οἱ ἀπὸ τον 16^ον  αἰώνα χορηγηθεῖσες πράξεις ἀνεξαρτησίας καὶ τιμὲς προῆλθαν μόνον ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία Κων/πόλεως. Ἐξ αὐτοῦ καὶ τώρα ἡ Μητέρα Ἐκκλησία ἀκολούθησε στὸ Οὐκρανικὸ θέμα τὴν ἀρχαία συνεπὴ κανονική ἀρχὴ καὶ κάλεσε ὃλους τοὺς  Οὐκρανοὺς ἱεράρχες σὲ τοπικὴ Σύνοδο.  Ὃσοι ὐπήκουσαν προσῆλθαν καὶ ὃσοι  ἐκβιαζόμενοι δὲν παρέστησαν  ἐπωμίσθησαν τὴν ἲδια τους εὐθύνη, ὃπως ὁ συμπαθεὶς κατὰ τὰ ἂλλα Ονούφριος!  Οἱ μετέχοντες ἐξέλεξαν τὸν «Πρῶτον» τους καὶ ὁ Μακαριώτατος Επιφάνιος τὰ Ἃγια Θεοφάνια 6 Ἰανουαρίου 2019 συλλειτουργεῖ μετὰ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη Βαρθολομαίου καὶ παραλαμβάνει τὸν κανονικὸν Τόμο τῆς Αὐτοδιοικήσεως (αὐτοκεφαλίας) καὶ ἐνθρονίζεται στὶς 3 Φεβρουαρίου 2019 στὸν Καθεδρικό του ναὸ «τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας» τοῦ Κιέβου μὲ τὴ παρουσία μόνον τῆς πατριαρχικῆς  Ἀντιπροσωπείας.  Οὒτε στὴ Μόσχα κατὰ τὴν αὐτοκεφαλὶα καὶ πατριαρχία τὸ 1589 παρέστησαν πλὴν τοῦ πατριάρχου Ἱερεμία Β΄ ἀντιπρόσωποι, γιατὶ δὲν ὑπῆρχαν τότε στὴν Ἱστορία. Τὸ γνωμικὸ ὃτι «κακῆς ἀρχῆς γενομένης μύρια κακὰ ἓπονται» δὲν ἐκτιμήθηκε δεόντος καὶ  τώρα βλέπουμε πόσο διασπᾶ τὴν ἑνότητα τῆς Μιᾶς Ἐκκλησίας.  Ἀκόμη καὶ κατὰ στὴ δευτέρωση τοῦ αὐτοῦ σφάλματος τὸ 1850 μὲ τὴν «Ἑλλαδικὴ Αὐτοκεφαλία» δὲν παρέστη κάποια Ἀντιπροσωπεία παλαίφατου Πατριαρχείου γιὰ νὰ «ἐπιβεβαιώσει τὴν  συγκατάθεσή του». Τὸ ἲδιο ἀκριβῶς συνέβη καὶ κατὰ τὴν δωρηθεῖσα ἀνεξαρτησία στοὺς Σέρβους, στοὺς Ρουμάνους, στοὺς Βουλγάρους, στοὺς Ἀλβανοὺς καὶ στοὺς Γεωργιανοὺς ἀπὸ τὴ Μητέρα Ἐκκλησία.  Αὐτὲς οἱ «σκηνοθεσίες» εἶναι εὐρήματα Μοσχόβιας  κατασκευῆς γιὰ νὰ ἐντυπωσιάζουν καὶ νὰ δημιουργοῦν παραισθήσεις κοσμικῆς «ἑταιρείας».

Τὸ Οὐκρανικὸ ζήτημα ἒδωκε τὴν εὐκαιρία νὰ μελετηθοῦν καὶ ἐξιχνιαστοῦν πλεῖστα ὃ,σα ἱστορικὰ καὶ κανονικὰ θἐματα καὶ νὰ συγκεντρωθεῖ περὶ αὐτῶν σημαντικὴ βιβλιογραφία. Ἀποκαλύφθηκαν δολοπλοκίες καῖ παρερμηνεῖες ἐγγράφων καὶ πλεῖστες ὃσες ἐφάμαρτες δοσοληψίες, προσωπικοὶ ἐκβιασμοὶ καὶ φατρίες, ἀλλὰ  καὶ ἡ ἐμπάθειες τῶν ἀντιπατριαρχικῶν κύκλων κ. ἂ. Δυστυχῶς  αὐτὰ περιλαμβάνουν καὶ  περίεργες σχέσεις Ἱεραρχῶν  στὴν Ἑλλάδα καὶ στὴ Κύπρο καὶ  μὲ ρωσικοὺς παράγοντες καὶ παραθρησκευτικὲς ὀργανώσεις συνδεδεμένες μὲ τὸ βαθὺ κράτος τοῦ Κρεμλίνου. Ἀκόμη δὲν πρέπει νὰ διαφεύγουν οἱ προσπάθειες πρὸς διόγκωση στὸ Ἃγιον Ὀρος τῶν ἐκ Ρωσίας μοναχῶν ποὺ ἀνάγκασαν τὴν ἑλληνικὴ κυβέρνηση σὲ ἀπελάσεις ρώσων διπλωματῶν. Ἓνα ὁρατὸ θέαμα ρωσικῆς ἐπιρροῆς εἶναι οἱ «βολβόσχημοι» τρούλλοι ἐκεῖ ποὺ ἀνθεῖ ἠ πολύκλειτη βυζαντινὴ ναοδομία. Ἂλλο ἂθλιο ἀποτέλεσμα ὑποχθόνιας συναλλαγῆς εἶναι οἱ φωνασκίες τῶν ἐνταῦθα  ὠνητῶν  ἰστότοπων πρὸς κατασυκοφάντηση τῶν ἀποφάνσεων τῆς Μεγάλης Συνόδου τῆς Κρήτης ἐπειδὴ ἀπήχαν ἐσκεμμένως οἱ Μοσχοβῖτες καὶ οἱ γνωστοὶ ἀπὸ μακροῦ δορυφόροι τους. Αὐτοὶ στὴν Ἐκκλησιαστικὴ  Ἱστορία τῶν νεότερων χρόνων ἒχουν καταγραφεῖ  ὡς οἱ πλέον πείσμονες ἐκτελεστὲς τοῦ σχεδίου μεταβολῆς τῆς Ἐκκλησίας τους σὲ θρησκευτικὸ μόρφωμα τῆς ἑκάστοτε πολιτικῆς τοῦ ρωσικοῦ κράτους τους. Ἐξ αὐτοῦ ὁ ἒξοχος καὶ ἐμβριθὴς θεολόγος Ἱεροσολύμων Δοσίθεος Β΄ ὁ Νοταρᾶς (1669-1707) εἶναι ὁ μόνος ἀψευδής μάρτυρας τοῦ δόλιου  θελήματος τῆς ὑπαγωγῆς  τῆς Μητροπόλεως Κιέβου στὴ Μόσχα μὲ τὴν ὑποκλοπὴ τοῦ δικαίου τῆς ἐκλογῆς καὶ χειροτονίας καὶ τῆς ἀποκοπῆς τῆς μνημονεύσεως τοῦ κυρίαρχου τῆς δικαιοδοσίας Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη! Τότε ὁ πατριάρχης Δοσίθεος Β΄ διερωτόμενος  ἒγραψε στὸν Μόσχας Ἰωακείμ: «Μήπως θέλεις νὰ σοῦ πλένουμε καὶ τὰ πόδια;» Μὲ τὴν εἰρωνία αὐτὴ  ὁ σοφὸς Πατριάρχης  ἐπισήμανε τὴν ἀκόρεστη ἀδηφαγία τοῦ Μόσχας γιὰ τὴν ἀρπαγὴ τῆς Μητροπόλεως Κιέβου!

Ὃμως στὰ μεταγενέστερα χρόνια αὐτὴ ἡ λαιμαργία κακοφόρμησε καὶ ἒλαβε τὴν μορφὴ τοῦ «Ἐθνοφυλετισμοῦ» ποὺ παρέσυρε τοὺς Βούλγαρους τὸ 1870 σὲ σχίσμα 73 χρόνων, καθὼς καὶ τὸ 1899 τοὺς ἀραβόφωνους  Ρωμιοὺς Ἀντιοχεῖς σὲ σχίσμα 18 χρόνων μέχρι τὸ 1917, ποὺ ἒπεσε ὁ Τσαρισμὸς! Φαίνεται πὼς οἱ Μοσχοβῖτες ὡς ὂργανα τῆς ἐξουσίας τοῦ κοσμικοῦ κράτους τους «ἀθλοῦνται» στὰ σχίσματα. Τώρα μὲ τὶς παράφωνες δοξαριὲς  ἀδέξιου μαέστρου βρίσκεται στὴν πατριαρχία τῆς Μόσχας τὸ ἀνάστημα τοῦ Νικόδημου Ρότωφ καὶ ἰδιαίτερος γραμματέας του Κύριλλος Γκουντιάγιεφ, κατὰ τὸ «Συνοδικὸ τῆς Ὀρθοδοξίας» διατελῶν ἢδη ὑπὸ «Ἀναθεματισμοὺς»  διὰ τὴν καταπάτηση  ρητῶν Ἱερῶν Κανόνων  τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ πατριάρχης αὐτὸς κατὰ  τὸν Cécile Vaissié, καθηγητή  Πανεπιστημίων τῆς Ρωσίας καὶ τῆς Σοβιετικῆς Ἒνωσης, ἐκ τῆς ραγδαίας ἱεραρχικῆς καριέρας φανερώνει στενοὺς δεσμούς μὲ τὴν KGB καὶ μὲ τὸν Βλαντιμίρ Πούτιν. Ὁ μακαριστὸς διδάσκαλός μου ἐπὶσκοπος Κατάνης Κασσιανὸς Μπεζομπράζοφ, ὃταν τὸν ἐρωτοῦσα μὲ ποιὸ τρόπο θὰ πέσει τὸ Σοβιετικὸ καθεστὼς στὴ Ρωσία μοῦ ἀπαντοῦσε ἐνδακρυς: «Δι’ εὐχῶν τῶν ¨Αγίων Πατέρων ἠμῶν τῶν καταφυγόντων εἰς τὰ δάση καὶ είς τὰς ἐρήμους» !  Οἱ ἁγιασμένοι πατριαρχες τοῦ Βυζαντίου εἶναι περὶ τοὺς ἐνενήντα καὶ στάθηκαν φρουροὶ  τῶν προνομίων τους μέσα στὰ ὃρια τῆς δικαιοδοσία τους. Τὸ ἓνα στόμα τους διὰ τοῦ  ἱεροῦ Χρυσοστόμου μας διδάσκει πὼς:«Δύο γὰρ εἰσι διαιρέσεις ἀπὸ τοῦ σώματος τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ, μίαν μὲν, ὃταν ψύξωμεν τὴν  ἀγάπην, δευτέραν δὲ, ὃταν ἀνάξια τολμήσωμεν τελεῖν εἰς ἐκεῖνον τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ» Αὐτοὶ κατέστησαν τὴν Ἐκκλησίας μας κατὰ ἀποστολικὴ ἐντολἠ «ζωντανὴ θεσμικὴ πηγὴ τῆς Ὀρθοδοξίας» ὣστε  «Πάντα εὐσχημόνως καὶ κατὰ τάξιν γινέσθω» (Α´ Κορ. ιδ´ 40).                                      

Ὁ ποιητής Μένανδρος (342-252) λέγει ὃτι ὁ  πατέρας τῆς ἀληθείας εἶναι ὁ χρόνος καὶ ἡ ἀλήθεια ἒρχεται στὸ φῶς  ἐνιοτ’ οὐ  ζητούμενη». Ἐξ αὐτοῦ καὶ ἀποφάσισα τώρα νὰ δημοσιεύσω αὐτὸ τὸ γεγονός για νὰ ἐπαληθεύσω  τὸν ἱστορικὸ νόμο ὃτι «τὸ ψεύδος οὐδέποτε ζεῖ γιὰ νὰ γηράσει» καὶ μάλιστα ὃταν συνεχίζει ἡ «ἂφρων θυγάτηρ νὰ λυπεῖ καὶ νὰ μυκτηρίζει τὴν Μητέρα ἐαυτῆς» (Παροιμ. ιδ΄15 καὶ ιζ΄21).  Ἡ Μητέρα βέβαια πικραίνεται γιατὶ ἡ θυγατέρας της ἀπὸ  ἒλλειψη πεπνυμένης φρονήσεως περιφρονεῖ τὴν εὐθύνη τῆς μητρότητός της. Εὓχομαι οἱ Μοσχοβῖτες σύντομα νὰ καταλάβουν τὸ ὁλίσθημά τους και νὰ εἰρηνεύσουν διότι οἱ  ἀστήρικτες αἰτιάσεις τους ἁπλὰ πλούτησαν  τὴν εἰς  βάρους τους βιβλιογραφία. Α.Π.

Είμαι ο μόνος θεολόγος που παρέμεινα μέσα στο Βατικανό, στο Πύργο του Αγίου Ιωάννου, και σε όλη μου τη ζωή παρέμεινα Ορθόδοξος τιμώμενος από την Καθολική Εκκλησία.

Δεύτερη φορά με φιλοξένησε ο Πάπας Παύλος ο 6ος στο Βατικανό, όταν μου απένειμε το παράσημο του Αγίου Γρηγορίου του Διαλόγου για τον τόμο των Ειρηνοποιών.

Ήμουν μαζί με τον Πατέρα Βαρθολομαίο όταν ήλθε από την Ρώμη ο καρδινάλιος Benelli που αργότερα έγινε Αρχιεπίσκοπος Μιλάνου και κατ’ εντολή του Πάπα αξίωσε και πέτυχε την ελευθερία της εκλογής του νέου Πατριάρχη Δημητρίου, από τα δεσμά που έστησαν οι Τούρκοι.

Ο νέος Πατριάρχης Δημήτριος πήρε κοντά του βοηθό τον Βαρθολομαίο. Έτσι προστατεύθηκε διεθνώς η ελευθερία εκλογής Πατριάρχη στην Κωνσταντινούπολη από την Πρεσβυτέρα Ρώμη.

Ο Βαρθολομαίος, ο πατέρας Νικόλαος Πετροπέλης και εγώ είμεθα οι μάρτυρες της παρακλήσεως του Πατριάρχη Αθηναγόρα, όταν με έστειλε στη Ρώμη για να προστατεύσει η Ρώμη την εκλογή του νέου Πατριάρχη.

Αυτά τα γνώριζε το Πατριαρχείο και έδωσε τη μάχη για την ελευθερία Του με τη βοήθεια της πρεσβυτέρας Ρώμης.

O Benelli ήταν φίλος του Πατρός Pierre Duprey και επίσης στενός φίλος μου από το 1962 και άκουγε τις συμβουλές μου. Ήταν δε ο αρχιτέκτονας ανατροπής κατιώτητος  κατά του Πατριαρχείου της Άγκυρας.

Ο ναΐσκος του Σωτήρος στην νήσο Κέα

Όταν μου ανατέθηκαν τα καθήκοντα του αρχισυντάκτου της Θ.Η.Ε το 1962, ανέλαβα την ευθύνη της συντάξεως και της εικονογραφήσεως του ιστορικού αυτού έργου. Την ίδια εποχή κοινητοποίηθηκε ένα ενδιαφέρον επιτελείο, το οποίο κατέληξε σε νέες αποφάσεις συγραφής και διακοσμίσεως της Θ.Η.Ε. Το έργο ξεκίνησε για να γίνει μια πολλαπλή παρουσίαση στο κοινό, συνήθως με θεματική ανάλυση. Έτσι προέκυψε η εξέταση των θεμάτων από διάφορες σκοπιές, αυτό ανάγκασε τη δνση να εφαρμόσει καινούργιες αντιλήψεις. Τότε περιήλθε εις εμέ το κτήμα της Τζιας και ξεκίνησα το έργο αποπεράτωσης του ταπεινού στάβλου που βρισκόταν στην είσοδο του κτήματος σε διαμόρφωση ένα είδος ναού. Έτσι το σχεδόν τετράγωνο κτίριο επικαλύφθηκε με τρούλο χρήσιμο κυρίως για την ιστόρηση μιας παλαιοχριστιανικής εποχής. Αντιγράφηκαν με προσοχή τα σχέδια των Δεσποτικών εορτών από τις κατακόμβες της Ρώμης, από εμέ το ίδιο και άρχισε ο χρωματισμός τους κατά σύγχρονο τρόπο από τον αγιογράφο Κωνσταντίνο Πανταζή, κάτω από τον τρούλο που αγιογραφήθηκε κατά τρόπον ιστορήσεως των κατακομβών. Φιλοτεχνίθηκαν με ψηφιδωτά, το πρόσωπο του Χριστού και ενα σπουδαίο παλαιόχριστιανικό θέμα, η Ετοιμασία του θρόνου του 7 ου αιώνα. Η εικονογράφηση ακολούθησε τον Πομποιανό τρόπο παραθέσεως των απεικονήσεων. Όλος ο τρούλος καλύφθηκε από ακριβής αντιγραφές υπό εμού του ιδίου. Στο ανατολικό μέρος φιλοτεχνήθηκαν μωσαϊκά, στο κέντρο των οποίων η καταστραφείσα το 1922 παράσταση της ετοιμασίας του Θρόνου, από ναό της Νικαίας, και ο Σωτήρ. Στο κατώτερο αριστερό μέρος απεικονίστηκαν οι νεομάρτυρες που θυσιάστηκαν από τον 16 ο αιώνα για τη νήσο Κέα. Αυτοί ήταν: Ο Μητροπολίτης Αθηνών Μιχαήλ, ο Επίσκοπος Ευρίπου Τιμόθεος, και ο Μητροπολίτης Τζίας και Θερμίων Αμβρόσιος, ο οποίος εκρεμάστηκε από τους Τούρκους στα Ορλοφικά. Επίσης η Αγία Φιλοθέη η Αθηναία, και ο παπά Χάνος τον οποίον κομμάτισαν οι Τούρκοι και χώρεσε σε ένα καλάθι. Το έργο αυτό αγιογραφήθηκε κατά σύγχρονο τρόπο από τον Χρήστο Λιόντα και τον υιό του. Το ναϊδριο αυτό καθαγιάστηκε από τον Ιερό κλήρο της νήσου με την τέλεση της αρχαίας θείας λειτουργίας του Αγίου Ιακώβου του αδελφοθέου, την οποίαν θείαν λειτουργίαν είχα επιμεληθεί για την έκδοσή της. Έκτοτε παρέδοσα τη χρήση του ναϊδρίου εις την ορθόδοξη ευσέβια των Κείων.

Ο καθηγιασμός

Ο σημερινός  μεσογειακός ερειπιώνας της αρχαίας Εφέσου, της άλλοτε η επίσημη πρωτεύουσας της Ιωνίας που έπαυσε από αιώνων να είναι η ένδοξη «θαλασσόθεα» πόλη της Ιωνίας. Όμως το άπλωμα σ’ αυτήν  της  ευαγγελικής  σαγήνης  την κατέστησε αιώνια παρακαταθήκη αποστολικών προσταγμάτων,  τόσον  του «Απόστολου των Εθνών» Παύλου, όσον και του «ηγαπημένου» μαθητή του Κυρίου Ευαγγελιστή Ιωάννη, ο οποίος  μετά του Πέτρου και του Ιακώβου, συναποτελούσαν  την ευλογημένη «τριανδρία» των «στυλοβατών» της Εκκλησίας.  1. Πραξ. γ΄. 1. δ΄13.19 και Γαλ.β΄,9. Οι Επιστολές του Παύλο, καθώς  και οι Επιστολές και η  Αποκάλυψη του Ιωάννου  εσαεί διδάσκουν πως ο «Άγιον  έθνος» του Λαού της Εκκλησίας 1δεν  δέχονται στην Εκκλησία του Χριστού  φυλετικές διακρίσεις μεταξύ των πιστών. Ο Παύλος στις δύο πρώτες του περιοδείες του απέφυγε να δράσει στην Έφεσο, ίσως γιατί υπήρχαν Ιουδαϊζοντες στις εκεί  Συναγωγές, αλλά και  στην Αγορά της ο συναζόμενος λαός ήταν   πολυεθνικός και απέφευγε να προκαλέσει φυλετικούς ανταγωνισμούς μεταξύ των ακροατών του.  Μετά όμως τη τρίτη περιοδεία του και αφού  απέκτησε πολλούς μαθητές του Χριστού στη Γαλατία και στη Φρυγία, δηλαδή στο κέντρο της Μικρασίας απέκτησε ως στενό συνεργάτη του τον νεότατο και εγγράμματο Τιμόθεο από τα Λύστρα και όταν  επέστρεψε στην Έφεσο θεώρησε κατάλληλο χρόνο να αποκαλύψει στους πιστούς την οικουμενικότητα της χριστιανικής πίστεως κατ’ απόφαση της Αποστολικής Συνόδου των Ιεροσολύμων η οποἰα καταργεί πάσαν δέσμευση της  εθιμοτυπία  του Ιουδαϊσμού που επέβαλε υποχρεωτικά την ταυτότητα του Εβραϊσμού με την υποχρέωση της Αβρααμικής «ακροβυστίας» η «περιτομής» ( Γεν. ιζ΄3—14). Η  παραμονεί από το 53 μέχρι το Μάϊο του 56 επί τριετία του Παύλου στην Έφεσο συμβαίνει με την αμφιλεγόμενη μακροχρόνια «αιχμαλωσία» του, που «παρασιωπάται» από τις «Πράξεις των Αποστόλων» (Πράξ, ιθ΄. 8-10). Η νέα όμως αυτή  φυλάκισή του φαίνεται πως προκλήθηκε  εξ αφορμής της εκεί νέας παρουσίας του και της διασαλεύσεως πάλι της δημόσιας τάξεως.  Τότε φαίνεται πως γράφηκαν και οι σπουδαιότατες για την εκκλησιαστική ζωή και τάξη οδηγίες του προς Γαλάτες και η Α΄ προς Κορινθίους, γραμματεύοντος του Τιμοθέου, του μετά πρώτου επισκόπου της Εφέσου. Αυτή η  απομόνωση του Παύλου μετά των «συναιχμαλώτων» του έδωσε την ευκαιρία  να καταγράψει στις λεγόμενες επιστολές της «αιχμαλωσίας» του  και τις  αποστολικές υποθήκες του  που παραμένουν επί είκοσι αιώνες εντολές του  προς όλη την  Χριστιανοσύνη. Στη προς Γαλάτες ελέγχεται η  επίθεση των Ιουδαϊζόντων κατά της αποστολικότητάς του και υποστηρίζεται  η γνησιότητα του Ευαγγελίου που εκήρυττε.  Ἡ διδαχή του Ευαγγελίου σε όλα  τα έθνη είχε την αποδοχή   των προεστώτων Αποστόλων  όταν «τας δεξιάς τους έδωκαν» στην Αποστολική Σύνοδό τους  για να  προσφερθεί στους πολλούς το μήνυμα της  σωτηρίας τους χωρίς την δέσμευση από θρησκευτικούς τύπους της Ιουδαϊκής  Συναγωγής. Αυτή η αποστολική απόφανση άνοιξε διέξοδο για να κατανοηθεί ο χαρακτήρας και  η φύση  της Χριστώ «χριστιανικής ελευθερίας» και γι’ αυτό ο Τερτυλλιανός θεωρεί την επιστολή αυτή «πρωταρχικής σημασίας στη πολεμική  κατά του Ιουδαϊσμού» γιατί με αυτήν  «απελευθερώθηκε η Εκκλησία από «ξεπερασμένες δεσμεύσεις για να πορεύονται οι εξ Εθνών πιστοί  προς τον Ἰησοῦ Χριστό». Η απόρριψη του τύπου της «περιτομής» για τους εξ Εθνών πιστούς επιβάλλεται γιατί αυτή αναιρούσε  την  οικουμενικότητα της δια Ιησού Χριστού Σωτηρίας. Επομένως πρώτη σπουδαία αποστολική υποθήκη του  Παύλου προς τους προσκληθέντες είναι ότι η χριστιανική πίστη καταδικάζει κάθε εναγκαλισμό φυλετικής  διακρίσεως γιατὶ αντίθεται στην αδελφότητα του «Ενός γένους» των ανθρώπων. 2Το «εθνοφυλετικό ιδεολόγημα» δεν πρέπει να συγχέεται με την αποστολή της Εκκλησίας αφού η «εκκλησιαστικότητα» πρέπει να αγκαλιάζει τους πάντες για να έλθουν  σε  επίγνωση  της αλήθειας. Δυστυχώς ο «Εθνοφυλετισμός» έγινε εργαλείο του «ηγεμονισμού» όσων διαθέτουν όγκο πλήθους και πλούτο μήπως με «επιτήδειους» χειρισμούς ανατρέψουν τη τάξη των «Δίπτυχων» της Εκκλησίας μας. Όταν διεπιστώθηκε η απροκάλυπτη  χρήση αυτής της κακοδοξίας συνεκάλεσε το 1872 την Αγία και Μεγάλη Συνόδου των παλαίφατων Πατριαρχείων και καταδίκασε το διχαστικό αυτό ιδεολόγημα που εκτρέφει την κάθε λογής πανουργία για να   διασπάσει τη θεοσύστατη ενότητας της Εκκλησίας. Ο «κλητός» Ταρσέας Απόστολος εμπιστεύθηκε στους Κορινθίους και στα έθνη μία ἀκόμη σπουδαία αποστολική εντολή. ότι  για να   στερεωθεί  η  Εκκλησία πρέπει τα : «Πάντα ευσχημόνως και κατά τάξη γινέσθω» (Α΄Κορ.ιδ΄40). Η εξωμάλινση με την Τάξη και στη δημόσια λατρεία της ζωής της  Εκκλησίας αρχίζει από το  ιερό «τέλεσμα»  του «Δείπνου του Κυρίου», μέχρι την αδελφική συμμετοχή στη  τράπεζα του Κυρίου και των   «Αγαπών» προς άσκηση της φιλαδελφίας προς τούς δοκιμαζόμενους αδελφούς. Το προφητικό χάρισμα  της «γλωσσολαλίας» διατυπώνει το   αξίωμα ότι:  «υπό πάντων των Αποστόλων κατατέθηκε και παντού υπό πάντοτε  διατηρήθηκε»  αυτό και αποτελεί την πυξίδα προσανατολισμού στην  Αποστολική Παράδοση.

Σε αυτό συμφωνεί και ο «ηγαπημένος» Απόστολος του Κυρίου , που εγκαταστάθηκε το τελευταίο τέταρτο του Α΄ αιώνα στον Μικρασιατικό πυλώνα της  Εφέσου. Εκεί  ως ο  φορέας της «παλαιάς εντολής» (Α΄ Ιω.β΄.7), έρχεται για να  ζωντανεύσει την εκκλησιαστική ζωή όλων των υφιστάμενων πιστών στην Ανθυπατική Ασία. Τότε προσπαθούσαν να εμπλέξουν την αλήθεια περί του Ιησού στα «δοκητικά» και «γνωστικά» παραληρήματα των μύθων και των φαντασιώσεων με τις θαυματοποιές  τεχνουργίες του Απολλώνιου του Τυανέα για να καταστρέψουν την πρόοδο τοῦ Εὐαγγελίου την Ασία. Κατά δε τον περίφημον εκ Φρυγίας και μετά επίσκοπο Ιεραπόλεως Παπία (70-165) που ζούσε και αυτός τότε στην Έφεσο, ο Ιωάννης ήταν η εγκυρότερη φωνή γι’ αυτά που «άκουσε και είδε  με τα μάτια του και ψηλάφισε» για το θείο πρόσωπο του Ιησού και αναμφισβήτητα μπορούσε να διαψεύσει όλες τις ψευδοδιδασκαλίες που επιδίωκαν να διαβρώσουν την περί του Χριστού αλήθεια. Κατά τον Ευαγγελιστή της Αγάπης η πάλη της αλήθειας με το ψεύδος όταν  εμβαθύνει στο μυστήριο του «Λόγου του Θεού που σάρξ εγένετο» είναι ο μόνος ασφαλής τρόπος εξοντώσεως του μισάνθρωπου μένους του διάβολου.  Σε όλες τις επιστολές του ο Ευαγγελιστής τονίζει τη προτεραιότητα της εντολής της Αγάπης σε συνδυασμό πάντα με την αυστηρή προσήλωση στην αλήθεια.

Εκείνο το κείμενό του που έχει μείζονα «εκκλησιολογική» σημασία για την αρχαϊκή συγκρότηση της Εκκλησίας είναι το βιβλίο της «Αποκαλύψεως». Και τούτο διότι μεταξύ του 2 και του 3 κεφαλαίου του παρεμβάλλονται οι επτά επιστολές προς τις νεόφυτες Εκκλησίες της Μικράς Ασίας και προς τους προεστώτες «αγγέλους»-τους για να προληφθούν διάφορες ελαττωματικές καταστάσεις στην  εκκλησιαστική ζωή  της μείζονος περιοχής της Εφέσου. Με τον τρόπο αυτό αποκαλύπτονται  μηνύματα αγάπης του Ουρανού  προς έλεγχο και καθαρμό των ανθρώπινων λαθών σε περιόδους δοκιμασίας και διωγμών. Το πρόβλημα της ερμηνείας αυτών επιστολών είναι δύσκολο όχι τόσον για το μέγεθός τους, όσον για τον  πλούτο των συμπερασμάτων τους.

Η παρουσία στην Έφεσο πέραν του μισού αιώνα  δύο εκ των δυναμικών Αποστόλων που «έσονται μάρτυρες της αλήθειας» περί του Ιησού Χιστού ( Μαρκ.στ.7-6) διαμορφώνει στη Συνείδηση της Εκκλησίας εκτός από την αρχαϊκή αληθινή πίστη, και με την δικλίδα προστασίας της ενότης της Εκκλησίας, που διαμορφώνεται πολύ αργότερα στην δικαιοδοσιακή διοίκηση  με την σύσταση του  μητροπολιτικού συστήματος. Η συμβολική παράθεση των επτά πρώτων επισκοπών περί την Έφεσο πιθανόν να είναι και   η πρώτη απόπειρα συντάξεως του «Συνταγματίου» της,  που αργότερα εντάχθηκε και εξελίχθηκε στην Αποστολική Καθέδρα της Κων/πόλεως. Γνωστή είναι παρέμβαση του αρχιεπισκόπου  Κωνσταντινουπόλεως Ιωάννου του Χρυσοστόμου για την αποκατάσταση της περί την Έφεσο διασαλευθείσας κανονικής τάξεως που δείχνει πολλά και μαρτυρείται υπό του ιστορικού   Θεοδώρητου (Ἐκκλ. Ιστορία Ε΄.28) και δείχνει άσκηση κανονικού δικαιώματος στη Μικρά Ασία μετά την Β΄ Οικουμενική Σύνοδο. Η «κανονική  τάξη» στη Μικρά Ασία έχει σταθεροποιηθεί από τον 7^ον αιώνα σύμφωνα με τον  παρισινού κώδικα 1555^Α  ο οποίος και περιλαμβάνει το πρώτο «Συνταγμάτιον» της Εκκλησίας Κων/πόλεως. Στη Τάξη αυτή  διαπιστώνουμε ότι και η πρώτη θέση παραχωρεῖται στο αρχαϊκό ιεραποστολικό κέντρο της   Καισαρείας με τις έξη επισκοπές της. Η μείζονα όμως περιοχή  της Ασίας εξαρχικά  ανήκει στη Μητροπολιτική Καθέδρα  της Εφέσου με τις τριανταέξη (36) επισκοπές της που διατήρησε περίπου μέχρι το 1922. Μέχρι τότε ο μητροπολίτης Εφέσου για να ασκεί τη διακονία του είχε  τρις καθέδρες. Η πρώτη, που παρέμενε και ο ίδιος βρισκόταν ήταν έξω από τη πόλη της Σμύρνης  στο  Κορδελιό, η δεύτερη  στη Μαγνησία με τον εκάστοτε επίσκοπο Ερυθρών και η  τρίτη στις Κυδωνίες με τον επίσκοπο Ειρηνουπόλεως.   Ἡ επισκοπή της Σμύρνη αναδείχθηκε 40 μίλια μακριά από την ΄Εφεσο σε ανεξάρτητη αρχιεπισκοπή,  μετά τη  πρόσχωση της διώρυγας επικοινωνίας του λιμένα της Εφέσου με  τη θάλασσα του Αιγαίου από τον Καΰστρο ποταμό.  Η Εκκλησία τῆς Σμύρνης περιορίστηκε μόνον εντός της πόλεως του λιμένα της όπως δείχνει το διάγραμμα των ενοριών της που βρίσκεται στο αρχείο του Πατριαρχείου μας. Σαφής μαρτυρία αυτού του γεγονότος είναι το ακόλουθο.  Όταν ο δάσκαλό μου Γεώργιος Σωτηρίου ανακάλυψε το 1921τη βάση του «Τρόπαιου μνήμης» του Ευαγγελιστή στην Ιουστινιάνειο βασιλική της Ακροπόλεως της Εφέσου, προκειμένου να ερευνηθεί ο τάφος δεν προσκάλεσε τον ξακουστό τότε μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου Καλαφάτη, αλλά τον οικείο τότε  μητροπολίτη της περιοχής Φιλαδελφείας Χρυσοστόμο Χατζησταύρου και αυτός συνέταξε και την υπέγραψε τη  Έκθεση προς τον τότε «εν ενεργεία» πατριάρχη Μελέτιο Δ΄ . Κατά δε την Έκθεση αυτήν: «ο τάφος ανεσκάφη επιμελώς και ανευρέθηκαν εν αυτό συντρίμματα κανδυλών, διαφόρων εκκλησιαστικών σκευών και οστά τινά, μετά προσοχής ιδιαιτέρως φυλαττόμενα.» Βλ.«Εκκλησιαστική Αλήθεια» του 1922 σελ. 344-346,  Μάλιστα ο ίδιος κατά την τάξη τέλεσε μετά του Ιερού Κλήρου και λαού τη πρώτη και τελευταία εκεί θεία λειτουργία στις 6 Αυγούστου 1922,  ενώ άρχιζε η φονική αναμέτρηση στο Σαγγάριο. Μετά 82 χρόνια από το 1922  στις 26 Σεπτ. 2004 ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος χοροστάτησε εκεί στην τελεσθείσα εκεί θ. λειτουργία υπό του Αρχιμ. Κυρίλλου Σική και από τότε  εγκαινιάστηκε  η ετήσια λειτουργική συνάξη περί το «Τρόπαιο μνήμης» του Ευαγγελιστή την  ημέρα της μνήμης του γιατι  μέσα στον ερειπιώνα της Εφέσου  εξακολουθεί να περιπατεί η Εκκλησία,  δεδομένου ότι όχι μόνον μεγάλα «ονόματα κεκοίμηνται», κατά τον Εφέσου Πολυκράτη (193-202), αλλά εκεί εσπάρει το Ευαγγέλιον από τους Αποστόλους Παύλο και Ιωάννη  και βλάστησαν και καρποφόρεσαν βασικές ευαγγελικές αρχές και αξίες που μέχρι σήμερα έχουν την οικουμενική αποδοχή στη ζωή των κατά τόπους Εκκλησιών  παρά τα  συμβάντα (1909-1923) Η Ιστορία διδάσκει πώς   είναι η μόνη Εκκλησία που παραμένη ακλόνητη αφού οι  αποστολικές χείρες την «εθεμελίωσαν» και  με «καινό  και παράδοξο τρόπο τειχισμού την ησφαλήσαν.»3μέχρι τον 21^ον αιώνα.

1. Α΄Πέτρ. β΄. 9.

2.Δυστυχώς στους τελευταίους αιώνες η κρατική διπλωματία του Κρεμλίνου από την εποχή του τσάρου Μεγάλου Πέτρου   έδωσε εθνικό-πολιτικό περιεχόμενο στο «φυλετισμό» για να διαβρώσει την εκκλησιαστική συνείδηση των πιστών στην Ορθοδοξία.3. Ιωάννης Χρυσόστομος. Migne P.G. τ.51.στ.77, βλ. Έφεσος. στη Θ.Η.Ε. τ.5, στ.1150-1152.

         Η ΠΙΣΤΗ  ΤΟΥ  ΠΕΤΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΘΕΜΕΛΙΟ ΤΗΣ   ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ.

          Η  Παράδοση είναι η ζώσα μνήμη της Εκκλησίας γι’αυτό και περιλαμβάνει την αληθινή διδασκαλία όπως αυτή εκδηλώθηκε στην Ιστορία δια του Κυρίου Ιησού  με σταθερούς  εκφραστές και κύριους εγγυητές την δυάδα των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου.Ένα μέρος των ακροατών του Ιησού Χριστού αρχικά παρανόησαν το βάθος της  διδασκαλίας του και απομακρύνθηκαν νομίζοντες ότι η Μεσσιανική διδασκαλία του αφορούσε μόνον την εγκόσμιο αποκατάσταση του βασιλείου του Ισραήλ και τότε ο «Πρωτοεπιστάτης» των Αποστόλων  Κηφάς-Πέτρος,  με την ορμήν και τη φλόγα της καρδιά του ερωτά τον Ιησού; «Κύριε, προς τίνα απελευσόμεθα ρήματα ζωής αιωνίου έχεις» και ο Χριστός του απαντά: «Τα ρήματα, α λελάληκα υμίν , πνεύμα έστι και ζωή έστι»( Ιω. στ΄. 63) και πραγματικά  η άγνοια και η πλάνη υποθάλπτουν την αποξένωση από τον ευθεία κατεύθυνση του Θεού. Από την εποχή που ακούστηκε ο λόγος του Θεού στα μέρη της Μέσης Ανατολής, της Ευρώπης κι της Ασίας και οι λαοί φωτισμένοι από τους Αποστόλους και τους διαδόχους τους ζωοποίησαν πλήθη και έθνη  από τα ρήματα του αιωνίου Χριστού και από τα πρόθυρα της παρακμής οδήγησαν  τους «κοπιώντες  και πεφορτημένους» στην πολύμοχθη σύγχρονη πραγματικότητα της Εκκλησίας που έχει όρια σε τόπο και χρόνο υπερβαίνουσα κάθε απλή θρησκευόμενη κοινωνία και παραμένουσα άπειρη χρονική περίοδοεπί της γηςκαι έκφράζουσα δια της πίστεως «τα εν τοις ουρανοίς»που θεμελιώνονται «επί της γης» από τον ίδιο τον Ιησου Χριστό διαφυλάσσονται δε ακέραια υπό των Αποστόλωντου και διαχρονικά αναπτύσσονται υπό τηνκανονική αλυσίδα των διαδόχων τους μέχρι σήμερα που η  Εκκλησία μας παρέμεινε: «η Μία, Αγία, Καθολική και ΑποστολικήΕκκλησία»που δεν έχει αλλοιωθεί  από την αίρεση ούτε και από την πλάνη.

Η Ρώμη  απορρόφησε όλους τους λαούς των Εθνών  της Μεσογείου θαλάσσης σε μια μεγάλη ιστορική περίοδο και καταβρόχθισε όλες τις εξουσίες τους ακόμη και τα δίκαια  που θέσπισαν  πολιτισμοί αιώνων. Όλα τέθηκαν υπό την κεντρική έξουσία του Καίσαρα που τα πάντα διαυθεντεύει ιδίως την θρηκευτική ζωή των υπηκόων της.  Το κατακτητικό Ρωμαϊκό κράτος απλώνει το χέρι του παντού και  εμφανίζεται ως ο κληρονόμος της πολυφυλετικής αρχαίας Βαβυλώνος. Όταν επληθύνθη η Εβραϊκή Συναγωγή άρχισαν και οι οξύτατες διαφωνίες  περι της μεσσιανικής αποστολής του Ιησού,  κατι   που δείχνει ότι έφθασαν  προσήλυτοι της Εκκλησιάς στη Ρώμη προερχόμενοι από διάφορες επαρχίες της αυτοκρατορίας.  Όταν ο  Καίσαρας  Κλαύδιος  διαπίστωσε τον μέγεθος τους  τους έδιωξε από τη Ρώμη το 41-54 μ.Χ. όλη την  Εβραϊκή διασπορά που ενοχλούσε με τις θρησκευτικές δοξασίες της την κοινωνία των Ρωμαίων. Παραδειγμα ήταν  ο Πόντιος σκηνοποιός Ακύλας και η σύζυγός του  Πρίσκιλλα που τότε εξεδιώχθηκα από τη Ρώμη γιατί ήσανεξ Εβραίων χριστιανοίκαι εξορίστηκαν στην Κόρινθο. Εκεί  συνάντησαν με τον Απόστολο Παύλο,  ο οποίος  τους κατέστησε στενούς συνεργάτες του και τους πήρε μαζύ του στην Έφεσο και μετά  στη Ρώμη και αλλαχού.  Αυτό  σημαίνει ότι  υπήρχαν στη Ρώμη απόδημοι Ρωμαίοι και Έλληνες κ. ά που  παρεπιδήμησαν στην Παλαιστίνη και  εκχριστιανίστηκαν  και ἀλλοι και όταν επέστρεψαν στην πατρίδα τους συνέστησαν τοπικήΕκκλησία η οποία μεγέθυνε την μειονότητά της και προκλήθηκαν σοβαρές  αντιδικίες  μεταξύ των παλαιών πιστών του «Νόμουτου Μωϋσέως»και  των δεχόμενων  τις διδαχές  του «Ναζωραίου Ραβί»  Την ταραγμένη εκεί ατμόσφαιρα θέλησε να σταματίσει ο αυτοκράτορας Τιβέριος Κλαύδιος (41-54) και εκδίωξε από τη Ρώμη τα μέλη της Εκκλησίας.

Η δεύτερη δίωξη συνέβη  το καλοκαίρι του 64 όταν  έλαβε  έκταση  πυρκαϊά στη Ρώμη και η κοινή γνώμη γνωρίζουσα τον μανιακό χαρακτήρα του Νέρωνα που ήθελε να γίνει ο νέος κτήτορας της Ρώμης του επιρρίπτει τις ευθύνες στους χριστιανούς που απήχαν στις «εθνικές» τελετές   εξιλασμού για τις πυρκαϊες και τους κατηγόρησε ως «εχθρούς του Ρωμαϊκού λαού». Διέταξε την  σύλληψή  των πρόσφατα ελθόντων στη Ρώμη Εβραίων.  λόγω του μεγάλου διωγμού στην Γαλιλαία του Ηρώδη Αγρίππα Β΄που τότε φαίνεται ότι είχε καταφύγει στη Ρώμη και ο Απόστολος Συμεών-Πέτρος που ήλθε για να ποιμάνει τους «φιλούντας τον Χριστόν».Σε κάποια «κατ’ οίκον εκκλησία»επισημάνθηκε η παρουσία του Πέτρου στη Ρώμη από τους ανθρώπους του Νέρωνα ο γἐροντας «Πρωτεπιστάτης» Απόστολος Πέτρος και «τον παρέδωσανίνα σταυρωθεί αντίος κάτωθεν» και ο τόπος ταφής του κατάτην αρχαίαν παράδοση της Εκκλησίας εσαεί παραμένει ενδοξος  στους αιώνες παρακείμενοςστην νεκρόπολη  του λόφου του Βατικανού παρά το Ιπποδρόμιο του Νέρωνα μέχρι της «Ανακομιδής» των λειψάνων του πιθανώς επί του Έλληνα επισκόπου Ρώμης  Ανάκλητου (76-88) και  αποθησαυρίστηκαν το πρώτον στις Κατακόμβες για λόγους ασφαλείας.

Η Εκκλησία της Ρώμης  θέλησε να συνεχίζει να ακούγεται η φωνή  του Ευαγγελίου  του  Πέτρου στις γενεές των προσερχόμενων στον Χριστό και σε αυτό  συνέβαλε  ο πιστός μαθητής του Πέτρου Ιωάννης-Μάρκος και κατέγραφή την«Αρχήν του ευαγγελίου Ιησού Χριστού»  όχιβέβαιαως την πρώτη  βιογραφία του Ναζωραίου Ιησού, αλλά  για να μεταδόσει με «συνοπτικό τρόπο»  το υπεραισιόδοξο μήνυμα της αγγελίας των «λεχθέντων» και «πραχθέντων» ιερών γεγονότων των Ευαγγελίων μέσα σε 16 κεφάλαια στις γενεές που θα προσήρχοντο στην  εν   Χριστώ Σωτηρία.  Αυτό το Ευαγγέλιο απετέλεσε την αρχαία «συνοπτική»πηγή που χρησιμοποίησαν οι επόμενοι ευαγγελιστές  Ματθαίος και ο Λουκάς για την καταγραφήν των αντιστοίχων κεφαλαίων στις σελίδες των Ευαγγελίων τους.Το περίεργο είναι ότι στην πηγή αυτή δεν συναντάται η περίφημη ανάθεση από τον   Ιησου η μνημονευόμενη  ειδική διακονία του Πέτρου στην Εκκλησία η οποία και μνημονεύεται στους μετά ταύτα Εὐαγγελιστές (Μτ. ιστ΄,13-19, Λκ. κβ΄, 31 εξ, και Ιω.  κα, 15-17)

Κατά τις ανασκαφές μετά το 1940 στο υπόγειο της  σημερινή ομώνυμης βασιλικής στη Ρώμη βρέθηκε ο  «Ερυθρός Τοίχος» καιεκεί  διασώθηκαν πλείστα ευλαβή graffiti μεταξύ των οποίων και ελληνικά εκείνο το «Πετροςένι» του 3^ουαιώνατο οποίο επιβεβαιώνει όχι μόνον την αρχαία παράδοση περί  της ταφής εκεί λειψάνων του Πέτρου και ότι η αρχική γλώσσα της εκεί πρώτης χριστιανικής κοινότητος ήταν οπωσδήποτε χωρίς καμμιά υπερβολή η ελληνική.11.Marg. Guarducci. LaTraditionPierreauVatican.Roma.

Ο Ιουδαίος  Σαύλος,  ο μετωνομασθείς σε Παύλο από την Ταρσό της Κιλικίας ταύτισε τη ζωή του με την παράδοξη κλήση του από την φωνή του Ιησού (Πραξ.θ΄,10-18καικβ΄,14) και αυτός εξέφρασε με την ιδιοσυγκρασία του την περίσσεια αφοσίωσή  και λατρεία του στον Κύριο Ιησού Χριστό, ο οποίος  και τον μετέτρεψεαπό την αρχαϊκή  Ιουδαϊκή θεολογία  στην Εκκλησία των Εθνών. Η μεταμόρφωση του διώκτη στον διαπύρσιο   κήρυκα του Ευαγγελίου έδειξε ότι κάτι πολύ συγκλόνηστικό τάραξε  την συνείδησή του και  κλήθηκε  από τον Ίδιο τον δοξασμένο Χριστό να   υπηρετήσει με φλογερό ζήλο την Εκκλησία και ως  κλητός πλέον  Απόστολος να ερμηνευσει σωστά  τον προφητικό  λόγο ότι ο Ιησούς είναι ο Μεσσίας που  περίμενε ο Ισραήλ. Αυτό  προκάλεσε την εχθρότητα των συμπατριωτών του και εσώθηκε  πολλές φορές από την οργή τους και εσώθηκε μόονον γιατι   είχε την «ρωμαϊκή ιθαγένεια». Η ελληνικη όμως παιδεία του είναι  εμφανής αφού  σε διάφορες αγορεύσεις του γίνεται δαψιλής χρήση των αρχαίων  συγγραφέων,όπως ἠταν του Αράτου, του Μενάνδρου και του Επιμενίδη  κ.ά.   Στον περίφημο  Ταρσέα την ημέρα του φωτισμού του η φωνή του Ιησού εντέλλεται : «ανάστηθι και είσελθε εις την πόλιν, και λαληθήσεταί σοι ό,τι σε δεῑ ποιεῑν»(Πραξ. θ΄  6).

Αυτό  συνέβη στο 21 έτος της βασιλείας του Τιβερίου  που αντιστοιχεί με το 36 μ.Χ. και περιφρονόντας τον κίνδυνον, να χαρακτηριστεί ονειροπαρμένος, κατανοεί πνευματικά το βάθος της θείας εντολής και με γενναιότητα ακολουθεί η μεγαλολοφυΐα του την οδόν προς την Δαμασκόν και από άδολον αγάπην προς τον Ιησού βαπτίζεται και εντάσσει την μεγαλοφυΐα και οξύνοιά του  στην διάδοση της εν Χριστώ Σητηρίας  οικοδομών το ελεύθερο φρόνημα στις  Εκκλησίες και   αποδεσμεύοντάς τους από την αυστηρότητα του Νόμου. Έτσι έγινε ο πραγματικός παιδαγωγός στην  εκκλησιαστικότητα, αφού  «τα πάντα και εν πάσι Χριστός» (Κολ. γ΄ 11),απλόνωντας το πνεύμα της καθολικής αγάπης εκτείνοντάς το σε όλη την ανθρωπότητα ξεπερνώντας τα στενά όρια του Ιουδαϊσμού  γιατί η μεγαλοφυΐα του αντελήφθηκε ότι η «εν Χριστώ Σωτηρία» εγκεντρίζεται όχι μόνον σε μια φυλή η σε ένα Εθνος αλλά απευθύνεται σε όλο το ανθρώπινο γένος.Ο Παύλος    διδάσκοντας την ματαιότητα των πολέμων και  διαιρέσεων γιατί «οι πάντες εν το Χριστό  εν εσμέν» διότι «ουκ ένι  Ιουδαίος, η Έλλην», αφού «ο αγαπών τον Χριστόνεν πίστει και μετανοία  Θεού έστι τέκνον και συγκληρονόμοι Χριστού»(Ρωμ.η΄ 16). Οι σταθερές και ακράδαντες πεποιθήσεις του  στις αποκαλύψεις περί του Ιησού Χριστού, τον κατέστησαν αξιοθαύμαστον πρότυπον αποστολικού ανδρὀς στην διάδοση του Ευαγγελίου και προς τούτο δοξάζονται συναμφότεροι υπό της οικουμενικής Συνειδήσεως της Εκκλησίας ως οι « διηρημένοι τοις σώμασι και ηνωμένοι το Πνεύματι θεοκήρυκες πρωτοστάτεςτων Αποστόλων,ο μέν Κηφας-Πέτροςως ο προεξάρχων «στύλος», μετά του Ιωάννου και Ιακώβου , ο δε Παύλος, ως ο υπέρ τους ἀλλους κοπιάσας και αμφοτέρους στεφανωθέντας δια της ουράνιας δόξας με τον συνεορτασμό της μνήμης τους την κθ΄Ιουνίου των ουρανόθεν θρόνων των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου.

Μετά τριάντα χρόνια  από τα μαρτύρια τόσον  του Πέτρου το 64 επί Πομπιίου και την πτωχική ταφή του στη Νεκρόπολη παρά το Βατικανό, όσον και την εκτέλεση το 67  του ΠαύλουΈξω των τειχώνεπί Νέρωνα και ταφή του σε αγρό.  Οαποστολικός επίσκοπος Ρώμης Κλήμης (88-97) γράφει στην πρώτη επιστολή του: «Προς στουςΚορινθίους»και  αναφέρει:¨ότι δια φθόνον οι μέγιστοι και δικαιότατοι «στύλοι» εδιώχθησαν και έως θανάτου εκεί ήθλησαν…..Δια ζήλον και έριν Παύλος υπομονής βραβείον έδειξεν, επτάκις δεσμά φορέσας, φυγαδευθείς, λιθασθείς, κήρυξ γενόμενος εν τε τη ανατολή και εν τη δύσει, το γεναίον της πίστεως αυτού κλέος έλαβεν, δικαιοσύνην διδάξας όλον τον κόσμον, και επί το τέρμα της δύσεως ελθών και μαρτυρήσας επί των ηγουμένων, ούτως απηλλάγη του κόσμου και εις τον άγιον τόπον επορεύθη, υπομονής γενόμενος μέγιστος υπογραμμός.  *** Κλήμης Ρώμης.  MigneP.G. τ. 1 σελ. 217-221 A.Για να μαρτυρήσει και ο Αντιοχείας Ιγνάτιος οδηγείται στη Ρώμη περί το 107και  κάνει  μνεία του εκεί μαρτυρίου του Πέτρου.  *** MigneP.G. Προς Ρωμαίους τ. 5. 689^Αβ    και  Φιλιπ. 1.15-17). .  Περί δε το 200ο Ρωμαίος πρεσβύτερος  Γάϊοςανατρέπει  τους ισχυρισμούς του Μοντανιστί Πρόκλου περί των τάφων των δύο Αποστόλων δείχνοντας του τα «Μνημοθέσια»του Πέτρου και του Παύλου που έχουν καθιδρυθεί  από τον Ρώμης Ανίκητον (155-166 ). Περί το 170 έχουμε την σπουδαιότατη μαρτυρία του επισκόπουαπό το 178 της Γαλατικής πόλεως LyonΕιρηναίου(150-202), που μαθήτευσε πλησίον του αποστολικού ανδρός και επισκόπου Σμύρνης Πολυκάρπου και πουμας διαβεβαιώνει  για την απότότε ύπαρξη «της συνθέσεως των τεσσάρων Ευαγγελίων»,που η Χριστιανοσύνηχρησιμοποιείστη λατρεία της και για να κατηχεί εις Χριστόν μέχρι σήμερα ,καθώς και τα περί της αξίας και σημασίας της «αποστολικής διαδοχής» που  ισχύουν μέχρι σήμερα.   Επείδη αυτό το κείμενό του έχει απόλυτη εγκυρότητα το αναδημοσιεύω  από κριτική έκδοση βιβλίου του Λουγδούνου Ειρηναίου:  «Ελεγχος και ανατροπή της ψευδωνυμουγνώσεως. εναντίον των γνωστικών», που είναι θεμελιώδης πηγή για την ιστορία της εποχής του και διασώθηκε λατινικά και μεταφράστηκε ελληνικά στο πρωτότυπο.

 «Έτσι λοιπόν, η παράδοση των αποστόλων, που μεταδόθηκε στον κόσμο όλο, μπορεί να αναγνωριστεί στην Εκκλησία από εκείνους που επιθυμούν να μάθουν την αλήθεια. Θα μπορούσαμε να απαριθμήσου­με τους επισκόπους που διορίστηκαν από τους αποστόλους στις Εκκλησίες και τους διαδόχους αυτών μέχρι σήμερα. Δε δίδαξαν ούτε γνώρισαν κάτι το οποίο να μοιάζει με τα παραληρήματα των ανθρώπων αυτών.²¹⁹ Εάν πράγματι οι απόστολοι είχαν ακούσει κάτι περί κεκαλυμμένων μυστηρίων, τα οποία δίδαξαν δήθεν στους «τέλειους», χωρίς να τα γνωρίζουν οι άλλοι, δε θα ήταν λογικό να τα είχαν πρώ­τα αποκαλύψει εις εκείνους στους οποίους εμπιστεύτηκαν τις Εκκλη­σίες τους; Ή μήπως δεν επιθυμούσαν να είναι άμεμπτοι και τέλειοι καθ’ όλα εκείνοι, τους οποίους άφησαν διαδόχους και συνεχιστές της διδασκαλίας τους; Η επιτυχία των ανθρώπων αυτων στην αποστολή τους θα ήταν μεγάλο όφελος, ενώ η αποτυχία μεγάλο δεινό.

Επειδή όμως θα ήταν πολύ μακρύ σε ένα έργο, όπως το παρόν, να απαριθμήσουμε τη διαδοχή όλων των Εκκλησιών, θα πάρουμε μία μό­νο από αυτές, τη μεγάλη και γνωστή σε όλους Εκκλησία που ίδρυσαν και εγκατέστησαν στη Ρώμη οι δύο ένδοξοι απόστολοι Πέτρος και Παύλος. Αποδεικνύοντας ότι η αποστολική παράδοση και η πίστη που κήρυξαν στους ανθρώπους έφτασαν έως εμάς μέσω της διαδοχής των επισκοπούν, θα αποστομώσουμε όλους εκείνους οι οποίοι από αυ­ταρέσκεια, ματαιοδοξία, τύφλωση ή και κακία, σχηματίζουν παράνο­μες ομάδες. Με την Εκκλησία αυτή (της Ρώμης), λόγο της εξαιρετι­κότερης προέλευσής της, είναι ανάγκη να συμφωνεί κάθε Εκκλησία - δηλαδή οι απανταχού πιστοί. Είναι η Εκκλησία στην οποία πάντοτε και από όλους διατηρήθηκε η παράδοση που προέρχεται από τους αποστόλους».Ωθούμενος εξ αυτής της κρατούσης αποστολικής Παραδόσεως που καταθέτει στο σύγραμμά του αυτό  ο Άγιος Ειρηναίος.1.

1. Επίσης άγιος επίσκοπος  Ρώμης Σωτήριος (174-175) συντάσσει τον πρώτον κατάλογον των προκατόχων του.Στα μέσα του 2^ου  αιώνα ο Ιουστίνος χαρακτηρίζει τα τεσσερα Ευαγγέλια ως «απομνημονεύματα»των Αποστόλων και  τέλος  ο πατέρας της Εκκλησιαστικής Ιστορίας Καισαρείας Ευσέβιος αποδέχεται την ακρίβεια περί του μαρτυρίουτων Πρωτοκορυφαίων Αποστόλων  στη Ρώμη (MigneP.G. τ. 20 208-216). Στο μείμενο  αυτό γίνεται για πρώτη φορά και με πολύ σαφήνεια η διακήρυξη του δόγματος της Αποστολικής Διαδοχής. Τονίζεται η αλήθεια ότι οι Επίσκοποι δεν μπορούν να εκτοπιστούν από τα μέλη της Εκκλησίας, γιατί αυτοί δεν έχουν από τους εαυτούς τους την εξουσία. Η εξουσία των Επισκόπων προέρχεται από τους Αποστόλους, οι οποίοι Απόστολοι χορήγησαν αυτή την εξουσία στους Επισκόπους υπακούοντες στον Χριστό, ο Οποίος απεστάλη από τον Θεό Πατέρα (βλ. κεφ. 42. 44,1-3). (Κατά των Αιρέσεων III, 3, 1-2)  Α.Π.

βιβλioγραφια:  J. Stenehson.  The Catacombs 1961 London καιIvana Portella.  Subterranean  ROME Venice 1999.

Η   Ἐκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως εἶναι     τὸ στυλωτικὸ «Ραβδί» τοῦ Γένους.

       Από την Α΄ Οικουμενική Σύνοδος του 326 μεχρι τον 6^ον αιώνα  ὃλες οι ἀρχαίες ἱεραποστολικές πόλεις τῆς Εκκλησίας αναγνωρίστηκαν  Ἀποστολικοί Θρόνοι καὶ τοὺς ἀπέδωσε τὰ «πρεσβεῖα τιμής», ἀναγνωρίζοντας τὴν μέχρι τότε πνευματική τους ἀκτινοβολία ὡς αὐθεντικῶν φορέων τῆς ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως τοῦ Πέτρου καὶ τοῦ Παύλου ἢδη ἀπό τὸν 3^ον  αἰώνα. Ἡ πρώτη Αποστολική Καθέδρα εἶναι της Πρεσβυτέρας Ρώμης και η δεύτερη από το 381 μ.Χ. η νέα πρωτεύουσα στην Ανατολή  της Νέας Ρώμης. Αυτό συνέβη μετά τὴν  τελευταία δοκιμασία τῆς Ἐκκλησίας επί Ιουλιανού που ἐπιχείρησε να  παλινδρομίσει στην  παγανιστική λατρείας χάρη  στὴν  ζωροαστρική ιδέα της διαρχίας καλού και κακού.  Τότε  ἡ Ἐκκλησία ἀμύνθηκε  αντλοῦσα από την εγκυημένη αρχαϊκή αποστολική παράδοση  τῶν Πρωτοκορυφαίων Ἀποστόλων Πέτρου καὶ  Παύλου στην οποία  ἀκέραια διασώθηκε  η γνησιότητά της στην Συνείδηση της μιᾶς Εκκλησίας. 

            Η νέα Βασιλεύουσα Πόλη του Κωνσταντίνου ἒχει ήδη  ἀποκτήσει πλέον εκ της Μικράς Ασιας τὶς ἀναγκαίες ἐκκλησιολογικὲς προϋποθέσεις γιὰ νὰ  νὰ καταστεῖ κέντρο τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς ως ἡ κατ’ Ἀνατολὰς θεσμικὴ πηγὴ τῆς ἀποστολικῆς εὐθύνης γιὰ ἱστορικοὺς καὶ γεωπολιτικοὺς λόγους.  Όταν ἀπὸ τὸ 379-474 ἡ Αὐτοκρατορία ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὴν ἀρχαιολατρεία τῶν παγανιστῶν ὁριστικά στηρίζει  τὴν  Τριαδικὴ πίστη στὸν Ἕνα Θεό καὶ στρέφεται κατὰ πάσης μορφῆς Ἀρειανισμοῦ. Ἀποφασιστική είναι ἡ πράξη τῆς Πολιτείας να σιγήσουν οἱ ἱερείς και οἱ  μάντεις καὶ οἱ λατρευτικές μυστηριακές ἐκδηλώσεις και τὰ αγωνιστικά  ἒθιμα τοῦ παρελθόντος καὶ νὰ προσαρμοστοῦν  οἱ νομοταγεῖς πολίτες πρὸς τὰ πιστεύματα της Α΄ Οἰκουμενικής Σύνοδος του 325 Ἒτσι μετά 56 χρόνια συνέρχεται τὸ 381 ἡ Β΄ Γενική Σύνοδος τῶν ἐπισκόπων τῆς  Ανατολῆς επί του  ἐπισκόπου τῆς «Πρεσβυτέρας» Ρώμης Δάμασου ( 366-384) καὶ  μὲ τὴν συμμετοχή ἐπροσώπων του. Σὲ αυτήν  επιδιώχθηκε  να ἀποσαφηνισοῦν  τὰ περί τῆς   θεότητος τοῦ  Ἁγίου Πνεύματος  και δια τοῦ  3^ου κανόνας της αποδίδεται   η ὐψιστη τιμή της κληρονομίας των αποστολικών Πρεσβείων Πέτρου και Παύλου  τοῦ επισκόπου της «Πρεσβυτέρας»  Ρώμης στον ἑκάστοτε  πρωθιεράρχη της Κωνσταντινουπόλεως. Τα  «Πρεσβεία» αυτά ἐμπεριέχουν τὴν βεβαιωμένην αποστολικήν παράδοσιν  που παραδόθηκε μέν προφορικά αλλά και  καταγράφηκε πιστά καὶ εὐσυνείδητα  δια τῆς  κανονικῆς «ἀλύσεως» τῆς διαδοχικῆς τῶν επισκόπων.    Το κύρος του «Πρώτου» της Εκκλησίας που παρέλαβε ἡ «Πρεσβυτέρα» Ρώμη διά  του μαρτυρίου των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου επί Νέρωνος,  φαίνεται ὁτι  ἧταν πολύ πλέον το βαρυσήμαντο γεγονός για την Μία Εκκλησία του Χριστού διότι  αντιλαμβανόμεθα οἱ  ἀποστολικοί θρόνοι Πρεσβυτέρας και Νέας Ρώμης  έχουν  ιδιάζουσα σημασία για τὸ μέλλον της Εκκλησίας στὴν Ἀνατολή και αυτό το επιβεβαίωσε η  Ἱστορία. Ὃμως φαίνεται ἡ διακονία του «Πρώτου» της Ανατολής  θὰ προσελάμβανε ιδιαίτερη σημασία ιδίως για τους «εν τοις βαρβαρικοις»λαούς, για να  στερεωθεί τὸ περιεχόμενο τῆς γνησίας πίστεως  τους και τῆς προσηλώσεώς τους ἑνότητος τῆς Ἐκκλησίας     Περὶ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀρχίζει νὰ συγκροτεῖται ἡ σύναξη τῆς ἱεραρχίας τῆς Θράκης καὶ τῆς Βυθινίας καὶ νὰ προάγεται ὁ εὐαγγελισμὸς τοῦ πλήθους τῶν φυλῶν στὴν αὐτοκρατορία, ποὺ παρέμεναν ἀκατήχητοι καὶ ἀβάπτιστοι στὶς στέπες καὶ στὰ δάση «ἐν τοῖς βαρβαρικοῖς».  Τότε ἀρχίζει νὰ οἰκοδομεῖται περί τὴν κεντρικήν Ἐκκλησίαν της Κωνσταντινουπόλεως τὸ ἀπόθεμα της «Ἀποστολικῆς εὐθύνης» ποὺ φρόντιζε μέχρι τότε ο  Θρόνος τῆς Πρεσβυτέρας Ρώμηςστην δυτικά Αυτοκρατορία.    Ὁ πάπας Δάμασος στὴν λέξη «πρεσβεία» συνόψισε ὃ,τι παραδώθηκε στὴν Ἐκκλησία τῆς Ρώμης ὑπὸ τῶν Ἀποστόλων Πέτρου καὶ Παύλου.  Ίσως εξ αυτού  και έγινε   ὁ βασικὸς ἀναστηλωτὴς τῶν τάφων τῶν πρώτων ἐπισκόπων τῆς  Ρώμης, που  μάλλον δείχνει το βάθος της διδαχής των «πρεσβείων» τοῦ πάπα Δαμάσου που πιθανόν γνώριζε και ὁ ἐξ Ἲβηρίας Θεοδόσιος Α΄ καὶ οι 150 ἐπίσκοποι ποὺ συνήλθαν στὴν πόλη τοῦ Κωνσταντίνου τὸ 381 καὶ  «ἐπιμέρισαν τα πρεσβεία του Πρώτου της Εκκλησίας μὲ τὸν 3^ον  κανόνα» ὡς ἲδια εὐθύνη και του  ἀρχιεπισκοπο τῆς Νέας Ρώμης. Τὴν ἒγκυρη ἑρμηνεία αὐτοῦ τοῦ κανόνα ἒδωσε μὲ τὰ πεπραγμένα τῆς περιοδείας του στὴ Μικράν Ἀσίας πρῶτος ὁ Ἃγιος Ίωάννης ὁ Χρυσόστομος!

                Η ἐν Τρούλλῳ ΣΤ´ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος διατύπωσε μὲ τὸν λστ´ (36) Κανόνα της που  διαλλούν  τα «Δίπτυχα της Εκκλησίας», που άρχισαν να συγκροτούνται συνοδικά και κανονικά από το 325,  δηλαδή  τον 4^ον  αιώνα,  και  ολοκληρώθηκαν τον 767 δηλαδή  τον 8^ον  αιώνα και ἐξ αυτών των κανονικών δεδομένων  προέκυψε η «Πενταρχία» που στέφει όλην την πρώτη χιλιετία την Εκκλησία μας.

                                                                                          Α.Π. 

Το 1964 ο Πατριάρχης Αθηναγόρας με ρώτησε γιατί δεν τιμώ την μνήμη του Απολογητή Αριστείδη του Αθηναίου και του είπα γιατί τον τιμά, όπως ξέρω, μόνον το Εορτολόγιο της Λατινικής Εκκλησίας.

Τότε ξαφνιάστηκε και μου είπε εμείς να προσθέσουμε τις 13 ημέρες εκ του Ιουλιανού Ημερολογίου και από τώρα να τον γιορτάζουμε στις 13 Σεπτεμβρίου, γιατί τον Β΄αιώνα πρόσφερε μεγάλη διακονία στην Εκκλησία. Αυτό από το 1965 εφαρμόστηκε γενικά και μάλιστα μου υπέδειξε την εικόνα του που έφτιαξε πρώτα ο προσωπικός φίλος μου κυρ Φώτης Κόντογλους στον Άγιο Νικόλαο στα Κάτω Πατήσια.

Έκτοτε αυτήν την ημέρα πάντα μου ευχόταν και άρχισε το ενδιαφέρον για την ανέγερση ναών στη Θήρα και αλλαχού. Ο μακαριστός κυρ Φώτης είχε ασκηθεί στην εικονογράφηση των αρχαίων προσωπικοτήτων στο Δημαρχείο των Αθηνών επί Κοτζιά, πριν τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο.

Αυτά τα λίγα σήμερα καταθέτει έγκυρα ο γέροντας Αριστείδης Πανώτης που οι πολλοί ευεργετηθέντες τον νομίζουν εκδημήσαντα.

Η  Ιστορία μας διέσωσε το όνομα του πλέον ματαιόδοξου  εμπρηστή των  αιώνων που λεγόταν  Ηρόστρατος!  Αυτός ο ψυχοπαθής  πυρομανής  για να πετύχει την «αθανασία» του ονόματός του, πυρπόλησε την νύκτα του 356 π.Χ., ένα των επτά θαυμάτων του αρχαίου κόσμου, τον ναό της Αρτέμιδος στην Έφεσο! Γιὰ την  χείριστη αυτή εγκληματική πράξη και ενέργεια του τον τιμώρησαν όχι μόνον οι συμπατριώτες του με την εσχάτην των ποινών, αλλά και του απαγόρευσαν την κάθε μνεία του ονόματός του από τους μεταγενέστερους ιστορικούς και  εσεβάστηκαν αυτή την απόφαση με μοναδική εξαίρεση το μαθητή της ρητορικής Σχολής του Ισοκράτη και περίφημο Αλεξανδρινό ιστοριογράφο Θεόπομπο τον εκ Χίου. Αυτός μόνος χάρη της Ιστορίας  κατ’ εξαίρεση διέσωσε το γεγονός  για να φρονηματίζει  ανά τους αιώνες τις συνέπειες της  ασύδοτης δοξομανίας και τον σύνδεσμό του με τον κακουργότερο των εγκληματών που αφάνισε το περικαλές αριστούργημα θεωρούμενον ενός των επτά θαυμάτων της ανθρωπότητος! Λέγεται μάλιστα από μερικούς ότι αυτή την τραγική νύκτα που συνέβηκε αυτή η αισχρή και ματαιόδοξη ύβρις του παράφρονα εγκληματία  Ηρόστρατου ήταν η αρχή της καταστροφής  του Ιωνικού πολιτισμού.

                  Κατά στην Ρωσική Επανάσταση του 1917 ο Λένιν και οι στρατεθέντες οπαδοί Μπολσεβίκοι θεώρησαν και  την κρατούσα τότε Αυτοκρατορική Εκκλησία ένοχη της κοινωνικής κακοδαιμονίας που βασάνιζε τον ρωσικό λαό  στη Ρωσία και εφήρμοσαν απηνή διωγμό της Εκκλησίας από το 1918 μέχρι το 1930.  Πάντα η Ιστορία της Ανθρωπότητος είναι γεμάτη από φαντασμένους οιηματίες πυρομανείς που άφησαν το στίγμα του καταστροφέα λαών και πολιτισμών και βύθισαν  σε ατερμάτιστη  θλίψη  τους λαούς.  Ενας από αυτούς ασφαλώς υπήρξε και στα χρόνια μας,  ο Χίτλρερ, που νόμιζε πως θα επιβάλει στα ελεύθερα έθνη  τον φυλετικό   «Ναζισμό» του, όπως έπραξαν το ίδιο και οι μηδενιστές του «Μαρξισμού»,  σε εκατομμύρια θύματα της μοχθηρής εξοντώσεως κληρικών και λαικών ορθοδόξων πιστών. Αυτοί κατάλαβαν γύρο από το 1930 ότι ο διωγμός και το μαρτυρικό αίμα  ποτίζει καλύτερα  τις  ριζες  της θρησκευτικότητας και το 1934 ο Στάλιν  με τον Μολότωφ βρίσκουν τρόπο επικοινωνίας με τρείς Ρώσους ιεράρχες για κάποιο ιστορικό συμβιβασμό ΄του κρατούντος την εξουσία  καθεστώτος και της διωκόμενης εν Ρωσία Εκκλησίας που  επικεφαλή τότε ήταν ο ελληνομαθής Μόσχας Σέργιος, άλλοτε προϊστάμενος της ρωσικής ενορίας των Αθηνών και δύο ακόμη μητροπολίτες.  Στην πραγματικότητα αυτή η «συμφωνία καταλλαγής μεταξύ των άθεων εξουσιαστών με την  τριανδρία των Ιεραρχών» ήταν  πραγματικός αντιεκκλησιαστικόν εμπαιγμόν για να υπάρξει ο Μόσχας  Σέργιος νέος πατριάρχης μετά τον Τύχωνα με την ρητή προϋπόθεση της παραδόσεως  τη εσωτερικής ζωής της Εκκλησίας για να δρά το Αθεϊστικό Κράτος ποιό αποτελεσματικά σε αυτήν την εσωτερική  ζωή της Εκκλησίας. Από τότε  η Εκκλησία στην Ρωσία έπεσε στο χέρια των εχθρών της αφού  πολλές Μητροπόλεις της δευθύνονται έκτοτε από πρόσωπα υποδιώμενα τους ιερωμένους ως «ηθοποιοί», πλην ελαχίστων εξαιρέσεως,  προς εμπέδωση των αθείστικών θέσεων  του σοβιετικού κράτους. Παράδειγμα από την τελευταία «Πανορθόδοξη Διάσκεψη»στη Ρόδοσε μια κρίση συνειδήσεως ο Λένινγκραν Νικόδημος με κλαθμούς και δάκρυα απεκάλυψε στον πρόεδρο της Διασκέψεως Χαλκηδόνος Μελίτωνα τις κομματικές πιέσεις του σύντροφου Γεώργιου Καρπώφ για τις παρεμβάσεις των αθεϊστών του Κρεμλίνου στα της Εκκλησίας. Αυτά τα Αυτά τα ακούσαμε με κάθε ακρίβεια από το στόμα του γέροντα ο Ρόδου Σπυρίδωνα και η ταπεινότητά μου.  Φαίνεται ότι τον Σεπτέμβριο του 1978 όταν επεσκεφθηκε επίσημα στο Βατικανό τον νέον πάπα Ιωάννη-Παύλο Α΄ παρόμοια του είπε και ευθής κατέρρευσε δραματικά ενώπιόν του συμπαρασύροντάς τον μάλιστα  μετά 33 ημέρες!

                  Το περιλάλητο Μαρξιστικό «Συνέδριο της Μόσχας» το 1948 ειχε σκοπεύσει πώς θα καταστρέψει την Πανορθόδοξο ενότητα οι Ρώσοι:

             α)  Να αποδείξουν ότι έχουν «αυτοκεφαλιά» ήδη από το 1448 και πρό της Αλώσεωςπου είναι ιστορικό ψεύδος μη επιβεβαιωμένο από καμμιά σχετική πηγή  επιστημονικά αλλά ως σύγχρονη απάτη διεστραμμένων εγκεφάλων μήπως τονώσουν την ανεξαρτησία τους από την Κων/πολη.

                    β) Είναι απαύγασμα της διεστραμμένης αντιλήψεως  του «Εθνοφυλετισμού» το οποίο θέλει να επιβάλει στην κατ’ Ανατολάς Εκκλησία το μύθευμα  ότι ο δυτικός Χριστιανισμός  μάχεται τον «Ορθόδοξον  Ρωσικόν πολιτισμόν». Αυτόν τον ύφαναν ευρωπαίοι καλλιτέχνες στους οποίους μαθήτευσαν Ρώσοι, όπως και ο Μ. Πέτρος. 

             γ) Αυτό το δήθεν «Πανορθόδοξο Συνέδριο» που στην πραγματικότητα συγκάλεσε το 1948 το καθεστώς του Κρεμλίνο απεκάλυψε την αιρετική «Εκκλησιολογία» τωνΜαρξιστών που ανέλαβαν την εσωτερική ζωή της  Εκκλησίας στη Ρωσία μετά το 1943.

         Οι σκοπεύσεις αυτές των σοβιετικών αθεϊστών κατά της Εκκλησίας έχουν και βιβλιογραφία. Την απέκτησα όταν μετεκπαιδευόμουν στο Ινστιτούτο του Αγίου Σεργίου των Παρισίων ( 1956-1958). Τότε κυκλοφόρεσαν γαλιστί και τα πλαστά πρακτικά του δήθεν Πανορθοδόξου Συνεδρίου της Μόσχας στο Παρίσι που μόλις τα διάβασαν οι Ευρωπαίοι κατάλαβαν την επιθετικότητά των σοβιετικών και στα των Εκκλησιών και  γι’αυτό διέκοψαν κάθε επικοινωνία μαζί τους και δεν εδέχοντο αντιπροσώπους του Πατριαρχείου Μόσχας ακόμη και  ουτε στο Π.Σ.Εκκλησιών στη Γενεύη και σε άλλες διεθνείς Οργανώσεις και ξέρω καλά ότι μετά χρόνια επενεβη ο πατριάρχης Αθηναγόρας και με πολύ προσοχή τους δέχθηκαν.  Ο Θυατείρων Γερμανός που  συμμετείχε ως εκπρόσωπος του Φαναρίου προ πολλών ετων μου εδώρησε το εκδοθέν φωτογραφικό λεύκωμα εκείνης της δόλιας «Συνάξεως της Μόσχας» και ξέρω και εξ «αυτοψίας»σχεδόν τα γεγονότα  της κομμουνιστικής αυτής πρωτοβουλίας. Μετα  το ψευτοσυνέδριο αυτό ο ελευθερος κόσμος της Δύσεως κατάλαβε τη ήταν στην πραγματικότητα ο  «συμβιβασμόν» Κράτους και Εκκλησίας στο σοβιετικό σατραπισμό. Αυτός  έφθασε το 1985  στα πρόθυρα της  αυτοκαταστροφής μετά μία  εξηκονταετία εφαρμογής του  (1924-1985) και για να  αποφευχθεί η κατάρρευσή του επιβλήθηκε η Περεστρόϊκα η Ανασυγκρότηση την δεκαετία του 1990 μήπως τερματιστεί η οικονομική στασιμότητα και καχεξία  του του λεγόμενου  «Υπαρκτού Σοσιαλισμού». Όμως και αυτή απέτυχε και εμφανίστηκαν  και πάλι οι παλαιοί πολέμαρχοι που έστησαν ένα νέο τυχοδιωκτικό καθεστώς στο  Ρωσικό λαό. Αυτό   διεκδικεί όλα τα εδάφη των  γειτονικων  λαών που κάποτε ζήτησαν την προστασία του Τσάρου. Το σημερινό ολοκληρωτικό καθεστώς της Ρωσίας κατασκεύασε το ευαλτήριο ερέθισμα που προκάλεσε διέγερση της κατακτητής μανίας της κάποτε ορδής των Σλάβων  και με πρόφαση τον κίνδυνο απειλής «της  ρωσικής Ιστορίας και παραδόσεως»διεξάγει ολοκληρωτικό και  εξοντωτικό πολεμο καταστροφής με τις ευλογίες του Βλαδίμηρου Γκουντιάγιεφ, νυν «πατριάρχη» Μόσχας  Κυρίλλου. Ως ο ελάχιστος Θεολόγος διερωτώμαι, αφού   κατά το πρώτο βιβλίο της Αγίας Γραφής την Γένεση (δ΄. 10-16.)  «η φωνή αίματος του αδελφού βοά εκ της γης προς Κύριον τον Θεόν ότι κάθε αδελφοκτόνος εξήλθεν από προσώπου του Θεού και είναι  επικατάρατος, όπως ο Μόσχας Κύριλλος.   Αυτός ο θρασής και ματαιόδοξος πυρομανής είναι ο τρελλός Ηρόδοτος της σύγχρονης Εκκλησιαστικής Ιστορίας που καταστρέφει την Πανορθόδοξη ενότητα.  Πιστεύω ότι ποτέ δεν θα βρεθεί  ορθόδοξος αρχιερεύς να τον δεχθεί ως «πατριάρχη» και να λειτουργήσει μαζύ του, αφού είναι  επικατάρατος από τον Θεό, ό,σα χρήματα και αν έλαβε από το ταμείο του Κρεμλίνου για τις εκδουλέψεις προς αυτόν  ; Κατά τον ρητόν λόγον  του Αποστόλου Παύλου: «εἰ τις οὐ  φιλεί τον Κύριον  ήτω ανάθεμα.   μαράν αθά» ( Α. Κορ.ιστ΄22-23)   Α.Π.

Μία από τις οδυνηρότερες δοκιμασίες του 20ου αιώνα πληρώθηκε, κατά την δεύτερη δεκαετία του, ακριβά από τους λαούς της Ευρώπης και ήταν ο τραγικός  Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Σε αυτόν μπλέχτηκαν οι λεγόμενες κεντρικές Δυνάμεις της Ευρώπης μαζί με την Τουρκία καθώς και οι δυτικές Αγγλοσαξωνικές Δυνάμεις σε εξοντωτικές συρράξεις  που κατέληξαν το 1918 στην σύναψη στη νήσο Λήμνο της Ανακωχής του Μούδρου που έφερε και το τέλος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, με αναρίθμητα θύματα πολέμου και γενοκτονιών από τις  ευρεσιτεχνίες των εξοντώσεων αλλήλων. Τότε οι διαχειριστές των τυχών των εθνών και πάλιν αναλογίσθηκαν πως οι πόλεμοι αφήνουν όχι μόνον αθεράπευτες πληγές στους διαπλεκόμενους, αλλά για χρόνια, όπως οι σεισμοί και οι κατακλυσμοί σκεπάζουν με δυστυχίες και τις γειτονικές  χώρες και πρέπει να αντιμετωπίζονται συλλογικά από το σύνολον της ανθρωπότητος. 

Τότε έδιδε την ευκαιρία η συνεργασία των εκπροσώπων των εθνών στο Παρίσι, για  την σύνταξη της «Συνθήκης των Βερσαλλιών» και με την αμερικανική πρωτοβουλία το 1920 συγκροτήθηκε ένας νέος σύνδεσμος κρατών  που κλήθηκε «Κοινωνία των Εθνών» (αγγλικά η «League of Nations»). Αυτή ήταν η πρώτη προσπάθεια διακρατικής  συνεννοήσεως του κόσμου πάνω στα προβλήματα που απασχολούν την ανθρωπότητα, όπως ήταν τότε η πρόληψη του πολέμου, ο αφοπλισμός, η διευθέτηση των διαφορών μεταξύ των χωρών μέσω των διαπραγματεύσεων και της διπλωματίας καθώς και η βελτίωση της ποιότητας της  ζωής σε παγκόσμιο επίπεδο.

Στα πλαίσια αυτών και  η «Επαναστατική Επιτροπή» που ανέλαβε την διακυβέρνηση  του «Ελληνικού Έθνους»,  συγκατατέθηκε να συνέλθει και η  ειρηνική διάσκεψη προς διευθέτηση των ζητημάτων της Μικρασιατικής συρράξεως του τέλους Αυγούστου του 1922  και   των προκληθέντων ζητημάτων των συνόρων και της προκληθείσης «Μετοικεσίας» του Ορθόδοξου Μικρασιατικού πλήθους προς στις δυτικές περιοχές του ελληνικού κράτους από τον Έβρου μέχρι την Γαύδο.

Με την αρχική συμμετοχή των άμεσα  εμπλεκόμενων οκτώ κρατών στον τραγικό Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και αργότερα εξ όσων κρατών υπέστησαν τις συνέπειες αυτού του πολέμου, συνήλθε από τις 20 Νοεμβρίου 1922 μέχρι τις 24 Ιουλίου 1923 στην ιστορική αίθουσα του Πανεπιστημίου της Λωζάννης της Ελβετίας η «Ειρηνευτική Διάσκεψη». Αυτή αποτελείτο εκ των εκπροσώπων των εμπόλεμων κρατών υπό την προεδρία του λόρδου Γεωργίου Curzon υπουργού Εξωτερικών της Μεγάλης  Βρεττανίας και έμπειρου διπλωμάτη ενώ την Ελλάδα εκπροσωπούσε ο Ελευθέριος Βενιζέλος που είχε άλλοτε υπογράψει την «Συνθήκη των Σεβρών» που μας έδιδε την ευρωπαϊκή Τουρκία της  Ανατολικής  Θράκης και τα νησιά της Ίμβρου και της Τενέδου. Εκπρόσωποι της Τουρκίας ήταν ο Ισμέτ πασάς και ο Τουρκολαζός Ριζά  Νούρ, άσπονδοι και ανιστόρητοι Νεότουρκοι κατά του Ελληνισμού. Οι εργασίες της διεξήχθησαν απ’ αρχής με πολλές δυσκολίες σε δύο φάσεις  και κράτησαν επί οκτάμηνον, προς επίλυση προβλημάτων και την σύνταξη των σχετικών συμβάσεων από τις τρεις επιτροπές της που εργάσθηκαν φιλότιμα κατά τα διεθνώς κρατούντα.  Την μακρότερη συζήτηση προκάλεσε η προσπάθεια των Νεότουρκων αντιπροσώπων να εμπλέξουν το Οικουμενικό Πατριαρχείο στην «Ανταλλαγή των εκατέρωθεν πληθυσμών». Όμως η δολοπλοκία αυτή συνάντησε την καθολική αντίδραση των κρατικών αντιπροσωπειών.  Οι Τούρκοι  επεδίωκαν τον ξεριζωμό της Μητέρας Εκκλησίας της Ανατολικής Ευρώπης από την κοιτίδας της που ιδρύθηκε προ  17 αιώνων!  Τότε παρενέβη ο λόρδος Κώρζον και μίλησε για την Ιστορία του Πατριαρχείου της Νέας Ρώμης, κατά τα τελευταία πεντακόσια χρόνια και είπε: ότι είναι ένα των σεβασμιώτερων θρησκευτικών θεσμών της γής και ηθικά στηρίζεται από όλη την ανθρωπότητος  και δεν μεταφέρεται,  ούτε και καταργείται με αποφάσεις κάποιας πρόσκαιρης εξουσίας,  όπως διδάσκει η Ιστορία.  

Η «Συνθήκη της Λωζάννης» παγίωσε τα σύνορα της Ελλάδος και κατοχύρωσε την προστασία των θρησκευτικών δικαιωμάτων των Μειονοτήτων που παρέμειναν εντός του γειτονικού κράτους ειδικά μετά την ανταλλαγήν των πληθυσμών μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδος Η διατήρηση των Μειονοτήτων αυτών παρέμεινε ως γέφυρα φιλίας για συνεργασία και όχι ως «αιτία πολέμου» μεταξύ των κατοίκων του κοινού πλανήτη της γής όπως προκαλεί ο ξέφρενος εθνικισμός.   

Η Άγκυρα από το 1923 επανειλημμένα  με διάφορους δόλιους τρόπους  παρασπόνδησε καταπατώντας τις ρητές συμφωνίες που υπέγραψε  Έτσι η πληθυσμιακή Μειονότητα των Ελληνορθοδόξων που το 1925 ανερχόταν σε 160.000 κατήντησε μέσα σε ένα αιώνα μόνο σε δύο εκατοντάδες χριστιανών ενώ πολλαπλασιάστηκαν οι μουσουλμάνοι στην Ροδόπη.  Με ιταμό προκλητικό τρόπο η Άγκυρα επανειλημμένα παραβίασε τα άρθρα  37-40 της «Συνθήκης της Λωζάννης» με σωρεία διοικητικών αποφάσεων. Παράδειγμα οι καταργήσεις το 1927 της αυτονομίας της τοπικής αυτοδιοικήσεως και της μειονοτικής εκπαιδεύσεως και η πατρογονική ιδιοκτησία στα νησιά  της Ίμβρου και της Τενέδου προς σταδιακή εξόντωση του ομογενούς στοιχείου που έπρεπε τότε η Άγκυρα να καταγγελθεί στην «Κοινωνία των Εθνών».  Ο Κεμάλ τότε κατάλαβε την συμβολή του Μειονοτικού εμπορικού κόσμου στην οικονομική ανάπτυξη της νέας Τουρκίας  και ζητά από τον Βενιζέλο την υπογραφή συμφώνου ελληνοτουρκικής φιλίας. Τότε  η Ελλάδα επίσημα ζητά από την Άγκυρα δήλωση: «αν τελείωσαν οι τουρκικές διεκδικήσεις από την χώρα μας».

Τότε η Άγκυρα διαβεβαιώνει γραπτά την Αθήνα «ότι δεν υφίσταται πλέον καμμιά άλλη διεκδίκηση της Τουρκίας από την Ελλάδα» και τότε προχώρησε ο Βενιζέλος στην υπογραφή στις 10 Ιουνίου 1930 του Ελληνοτουρκικού Συμφώνου φιλίας στην Άγκυρα που άνοιξε η νέα περίοδο καλών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών.  Στις 20 Ιουλίου 1936 υπογράφεται η «Συνθήκη του Μοντρέ» που ρυθμίζει το καθεστώς των «Στενών του Ελλησπόντου»  και παράλληλα εξοπλίζονται εκατέρωθεν τόσον η τουρκική πλευρά  όσο και η ελληνική πλευρά τα νησιά της Σαμοθράκης και της Θάσου. Έτσι ισομερώς ελέγχεται πλήρως η όλη περιοχή από την Τουρκία και την Ελλάδα. Φυσικό ήταν όταν οι Τούρκοι συνέστησαν την «Στρατειά του Αιγαίου» στην δυτική πλευρά των Μικρασιατικών ακτών και οι Έλληνες κατά την «Συνθήκη του Μοντρέ» νόμιμα να εξοπλίσουν τα ανατολικά νησιά του Αιγαίου και  όταν οι Τούρκοι απέκτησαν  αποβατικά σκάφη, τότε παύουν τα επιχειρήματα των πολεμοχαρών Νεότουρκων γιατί απέδειξαν τους λογισμούς τους με την επέμβαση το 1974 στη Κύπρο προς  κατάληψη ξένων εδαφών!

Δυστυχώς στις 10 Νοεμβρίου 1938 κατέρρευσε σε ηλικία 57 ετών από κίρρωση του ύπατος ο Μουσταφάς Κεμάλ που θέλησε  να εκσυγχρονίσει την  χώρα του. Όμως τον διαδέχθηκε ο Ισμέτ Ινονού που ήταν δέσμιος των φυλετικών του προκαταλήψεων κατά της Ρωμιοσύνης και του Οικουμενικού  Πατριαρχείου και κατέστρεψε κάθε συνεργασία Τουρκίας και Ελλάδος. Αυτός πίστευε στην πλήρη ανατροπή της «Συνθήκης της Λωζάννης» από  τον Χίτλερ.

Εκμεταλλευόμενος ο Ισμέτ πασάς την κατοχή της Ελλάδος από τους Ναζί τον Απρίλιο του 1941 άρχισε κακουργίες κατά του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της εκεί Ελληνικής Μειονότητος. Στις 8 Μαΐου 1941 με το πρόσχημα της εθνικής ασφάλειας στράτευσε 30 ηλικίες 25-45 ετών στα τάγματα εργασίας «Amele Taburu» και τα έστειλε στην Ανατολία για να τις εξαφανίσει παραβιάζοντας  το 37 άρθρο της Συνθήκης της Λωζάννης. Επειδή όλα τα μετέχοντα μέλη των κρατών στην Λωζάννη κράτη απέρριψαν την εμπλοκή του θεσμικού κέντρου των Ορθοδόξων με την «Ανταλλαγή των πληθυσμών», ο εκδικητικός αυτός κυβερνήτης βαρύνεται για την τρομερή πυρκαϊά του Σεπτεμβρίου του 1941 στο Φανάρι. Τότε έκαυσε το κεντρικό ξύλινο κτήριο των Πατριαρχείων κάτι που δεν διευκρινίστηκε ποτέ η αιτία του επί μισό αιώνα! Το Πατριαρχείο επιβίωσε ως  ιερός θεσμός στεγαζόμενο μόνον στα πέτρινα οικήματα μέχρι το 1989 που ανεγέρθηκε το νέο Πατριαρχείο από την οικογένεια Αγγελόπουλου. Το 1942 εξορίζουν τον Χαλκηδόνος Μάξιμο στην Προύσα μήπως κάμψουν κάθε αντίσταση του Κλήρου για τά μέτρα κατά της εκεί Ομογένειας και τον Νοέμβριο της επιβάλλεται το αισχρότατο  οικονομικό νόμο της εφάπαξ φορολογίας της περιουσίας γνωστό ως «Narlik Vargisi».  

Στο τέλος όμως του  πολέμου σταμάτησε τον διωγμό της Μειονότητος και θρασύτατα εμφανίστηκε ο συνεργάτης του Γερμανού πρεσβευτή Φόν Πάπεν  ως «σύμμαχος» των νικητών του πολέμου, επιβεβαιώνοντας την  ιστορική αλήθεια πως λαός προερχόμενος από «μαζική ορδή» δύσκολα ξεχνά την καταγωγή του και επιβιώνει με αρπαγές εδαφών και λεηλασίες και ποτέ δεν σέβεται τις γραπτές συμφωνίες και την διεθνή έννομη τάξη και πάντα καιροσκοπεί ως στυγερός άρπαγας και μίσθαρνος κατακτητής, πάντα δε ως ξένος στον ανθρωπισμόν και τα ευρωπαϊκἀ ιδεώδη. Ως λαός με πολυφυλετικές ρίζες γίνεται συνήθως παίγνιο  αδίστακτων και ανεγκέφαλων εξουσιαστών και συνεχίζει τον  χλευασμό  της ανθρωπότητος!  

Στις 14 Μαΐου 1950 το νεοσύστατο πολιτικό κόμμα των  «Δημοκρατικών» συγκέντρωσε την μέγιστη πλειονοψηφία της «Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας στα χέρια  του Τζ. Μπαγιάρ και του Α. Μεντερές. Αυτό επετεύχθηκε με την συμπαράσταση της Ρωμαίϊκης Μειονότητος και επανήλθε το «Σύμφωνο Ελληνοτουρκικής Φιλίας» του 1930.

Αντηλλάγησαν επίσημες επισκέψεις των Βασιλέων και του Τούρκου Προέδρου και πάλι δραστηριοποιήθηκε η Ελληνοτουρκική συνεργασίας. Πρόσφατα έγραψα σχετικά άρθρα  οι συνεχείς επανεκλογές των Δημοκρατικών  ενόχλησαν το παλαιό κατεστημένο που εκμεταλλεύθηκε λάθη του πρωθυπουργού Μεντερές και το σκοτεινό παρασκήνιο  οργάνωσε τους «Λαϊκούς», τους «Γκρίζους λύκους», τους  «στρατοκράτες» και λοιπούς διεκδικητές της εξουσίας και οργάνωσαν επιτήδεια τα γεγονότα  της 6ης  Σεπτεμβρίου 1955 που υπηρέτησαν, όπως φάνηκε  τον ίδιο αρνητικό ρόλο  Ισμέτ Ινονού εναντίον της «Συνθήκης της Λωζάννης» με ραδιουργίες και την  σύμπραξη της ΜΙΤ. Τότε βρήκαν τον τραγικό θάνατο 16 Έλληνες μειονοτικοί και ένας 90χρονος ιερέας που κάηκε ζωντανός και άλλοι 32 τραυματίστηκαν ενώ 200 Ελληνίδες εβιάστηκαν καθώς και μικρά κοριτσάκια! Τότε 4348 καταστήματα καταστράφηκαν και 1.300 σπίτια λεηλατήθηκαν, 21 εργοστάσια αφανίστηκαν. Το βαρύτατο πλήγμα δέχθηκαν 73 εκκλησίες και βυζαντινά μνημεία  και 8  Κοιμητήρια βεβηλώθηκαν και έκλεισαν τον Ομογενή Τύπο. Τότε  μάλιστα απηγόρευσαν και πάσα επισκευή σε εκκλησία και ευαγή πατριωτικό οίκο και σχολείο κ.ά.  Εν τούτοις όμως το Πατριαρχείο βρήκε τους τρόπους να θεραπεύσει τις καταστροφές που προκλήθηκαν από τους κατευθυνόμενους και αδίστακτους κακοποιούς. Τότε σε επισκευές αναλώθηκαν τα χρήματα που είχαν συγκεντρωθεί στην Αμερική από τον τότε αρχιεπίσκοπο Αθηναγόρα για να ανεγερθεί πάλι το πυρποληθέν Πατριαρχείο στο Φανάρι!

Τα  επί εκατονταετία άθλια πεπραγμένα της Άγκυρας προς απραξία της «Συνθήκης της Λωζάννης», αν εξεταστούν είναι θλιβερά για την ανθρωπότητα.  Το Βρεττανικό στέμμα την αρχή του 20ου  αιώνα ίσως  καλώς σχεδίασε ότι   οι τουρκικοί πληθυσμοί πρέπει να υποστούν την τύχη των λαών των Βαλκανίων και να μοιραστούν για να ομονοήσουν,  προκόψουν και ειρηνεύσουν.

Τότε πρότειναν η  Άγκυρα ως πρωτεύουσα να κρατήσει  τα τέσσερα βιλαέτια και η Ευρωπαϊκή γή της Θράκης να μείνει ελεύθερη  και ο  Πόντος να γίνει η χώρα  των Τραπεζούντιων,  των  Λαζών και των Ρυσίων, ενώ  η Ανατολία να αποδοθεί στις εκεί γύρω φυλές που επί χρόνια μάχονται για την ελευθερία τους.  Ίσως τότε τέλος σταματήσουν οι «Παντουραννικές» ψευδολογίες που καταδολιεύουν τον αρχαιότατον  Μικρασιατικόν Πολιτισμόν.

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΜΙΚΡΟΓΙΑΝΝΑΝΙΤΗΣ

                                 Στην ηρωϊκή Βόρεια Ήπειρο και κοντά στους «Άγιους Σαράντα»στο χωριό της Δρόβιανης γεννήθηκε το 1903 ο Αναστάσιος Γραικός. Παιδιόθεν ανατράφηκε από τους γονείς του με δύο στόχους «με την παιδεία και τη νουθεσία του Κυρίου»και με την αφοσίωσή του στην προγονική  του ελληνικότητα. Μεγάλωσε σε μία περιοχή με δεκάδες ελληνοχώρια που ποτέ δεν έπαυσαν να θρησκεύουνορθόδοξα και να μιλούν ελληνικά, όπως ποτέ δεν σκέφτηκαν  ότι κάποτε θα επιχειρηθεί να αποξενωθούν από αλλοεθνή εξουσία! Όταν περάτωσε την στοιχειώδη μαθητεία θέλησε να  συνεχίσειτις γυμνασιακές σπουδές του κοντά σε συγγενείς τουσε  Σχολαρχείοτου «Κλεινού Άστεως» των Αθηνών. Και πραγματικά μαθήτευσε κοντά σε κράτιστους φιλολόγους  καθηγητές με άριστες επιδόσεις που του άνοιξαν το δρόμο για πλατύτερο άνοιγμα στο πέλαγος της Ελληνομάθειας. Μέχρι το Σεπτέμβριο του 1916 η Βόρεια Ηπειρος είχε αναμφισβήτητη την ελληνικότηταμάλιστα στηριζόμενη από την «Συμμαχία της Antant» τουλάχιστον μέχρι την ειρήνευση του 1918. Όμως απότις Νοεμβριανές εκλογές του1920θριάμβευσαν στην Ελλάδα οι αντίπαλοι της «Συμμαχίας Antant»και οι Δυτικοευρωπαίοι αναθεώρησαν την συμμαχική στάση τους κai αγκάλιασαν το Σερβικό έθνος και το βοήθηκαν να καταλάβει στην περιοχή της λεγόμενης «Άνω Μακεδονίας» και να αυξηθεί προς νότο  στις παραλίμνιες περιοχής των Πρεσπών όπου στο παρελθόν υφίστατο η αρχιεπισκοπή Αχρίδος. Αλλά βοήθησαν και το νεοσύστατο Αλβανικό κράτος να σταθεί στα πόδια του και αντί να αυξηθεί προς βορρά όπου αφθονούσε ο Σερβικός πληθυσμός να στραφεί προς νότο και να προσαρτήσει την ελληνικότατη περιοχή της Βορείου Ηπείρου. Έτσι πληρώθηκε από τους νικητές του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου  «Εθνικός Διχασμός» των Ελλήνων! Όμως η «Μικρασιατική Καταστροφή» του 1922  έδωσε την ευκαιρία   στην Ιταλία  να στηρίξει το Αλβανικό κρατίδιο και στην Βόρεια Ήπειρο, και η πατρίδα του Αναστασίου Γραίκα υποδουλώθηκε στα Τύραννα και εκείνος αναζήτησε ως άλλο τόπο καταφυγής  την εν Χριστώ ελευθερία του και προτίμησε εκεί που ζούν οι βιαστές της «Βασιλείας των Ουρανών»και «υπάρχει το Πνεύμα του Κυρίου και καθιδρύει και η ελευθερία» (Β΄.Κορ.γ΄. 17), και ο Τάσος Γκραίκας κρυφά από τους δικούς του το 1924  προτιμά ως δικλίδα ασφαλείας της «Ελευθερίας» του και πορεύεται στην Αθωνική Πολιτεία. Όμως στην Πολιτεία αυτή συνυπάρχουν δύο μορφές αναχωρητικού βίου, ο ένας είναι ο πολυάνθρωπος κοινωνικός μοναχισμός των ιερών μονών, είτε υπό την κοινοβιακή ή την  ιδιόρρυθμη μορφή καθώς και η μονήρης εγκαταβίωση των «ελαχίστων» σε μικρή καλύβι μέσα στα όρια της κυριαρχίας της περιοχής της μονής.

                           Πέραν των ορίων της Λαυριώτικης Σκήτης της Αγίας Άννης αριστερόθεν  του ακρωτηρίου του  Νυμφαίου, στις σημερινές «Πίννες» υπάρχει μικρό άνυδρο πλάτωμα  κορυφής όπου υφίστατο «μία ωραία καλύβηυψούμενη ως μία σκοπιά». Στην «Αθωνίτικη αυτή Άκρα» διαβίωσαν προς μείζωνα τελείωση  ο περίφημος «Πνευματικός» παπά-Γρηγόρης καθώς και πολλοί άλλοι διακριτικοί πατέρες στις γύρω καλύβες, όπως ήταν ο παπά-Σάββας, ο παπά-Κοσμάς και άλλοι που ήρχοντο εκεί και εξωμολογούντο Αγιορείτες μοναχοί και Προηγούμενοι και «μεταξύ αυτών και ο ησυχαστής πατριάρχης Ιωακείμ Γ΄», όταν ως «καλογέρευε» στον Μυλοπόταμοστα τέλη του 19^ου αιώνα, καθώς και λαϊκοί προσκυνητές «προς ιλασμόν αμαρτιών, συγχώρηση ανομιών και ίαση ασθενημάτων». Ο τόπος όμως αυτός είναι κατ’ εξοχήν αγιασμένος από πλειάδα έξοχων αγίων αναστημάτων, όπως ήταν «Αγάπιος Λάνδος» ο Κρητικός που έγραψε την «Αμαρτωλών Σωτηρία» τον 17^οναιώνα και οδοδεικτεί την αρχή της «Μικραγιαννάνας» και στο βάθος την έρημο των «Κατουνακίων», που τα τέλη του 19^ου  αιώνα εγκαταστάθηκε Δανιήλο Σμυρναίος (+1929) και από το 2003 είναι  ο Όσιος γεννήτορας των σημερινών Αγιορειτων «Δανιηλαίων». Ο Εορτασμός της χιλιετηρίδος από της συστάσεως της Μεγίστης Λαύρας στον Άθωνα το 1967 ήταν η δεύτερη ευκαιρία μεταβάσεως στο Άγιο Όρος αυτή τη φορά με όμιλο Κυκλαδιτων φίλων και εκεί ήλθε να με συναντήσει ο π. Γεράσιμος με τον εκ Κέας συγγενή μου π. Διονύσιο για την συνεργασία μας στην Θ.Η. Εγκυκλοπαιδεία. Και έκτοτε συνεδέθηκα στενά μαζί του.

Εξ αυτής της γνωριμίας μας πορεύθηκα το 1964 στην περιοχή της Μικράς Αγίας Άννας ανακαλώντας  τις εφηβικές αναμνήσεις μου από τις διηγήσεις του Αλέξανδρου Μωραϊτίδη «Με του βορηά τα κύματα» και τότε εκεί συνήντησα δύο μόνον Λαυριώτικες καλύβες. Η  πρώτη καλύβη ήταν το καταφύγιον  του Μικρασιάτη ιερομόναχου Μελετίου και τιμούσε τον «Πρόδρομο και Βαπτιστή Ιωάννη», πρωτοστάτη της ερημικής ασκήσεως. Σε αυτόν προσήλθε σε ηλικία 19 ετών και έβαλε «μετάνοια» γενόμενος υποτακτικός ο βορειοηπειρώτης Αναστάσιος-Αθανάσιος Γραικός. και εντάχθηκε ως υποτακτικός του Μελετίου για να γίνει μοναχός. Όμως ο Μελέτιος ήταν κρυφός «ζηλωτής» και οπαδός της κινήσεως των πολεμίων   της «Ημερολογιακής Μεταρρυθμίσεως» του 1923 και επέσπευσε την μοναχικήν «κουράν» του προσελθόντος μέχρι την 20^ην   Οκτώβριο 1924 και τον ονόμασε Γεράσιμον μοναχόν. Οι εξ Αθηνών Παλαιοημερολογίτες τον πλάνεψαν  και έγινε «ιερέας» τους.  ***Μεταπολεμικά μάλιστα είδα παρόμοια περίπτωση Αγιορείτη περιφερόμενου με το δισάκι των «ιερών» του στον ώμοαπό εξωκκλήσιο σε εξωκκλήσιοστα περιβόλια του Μοσχάτου, πάντα  πανέτοιμο να «λειτουργήσει» αντί πινακίου φακής! Έτσι η καλύβη του  «Τιμίου Προδρόμου»με την ευλογία της Μεγίστης Λαύρας  περιήλθεστην κυριότητα του μοναχού Γεράσιμου που μόνος πλέον προσευχόμενος εργαζόταν εκεί προς επιβίωση αρχικά μεν την ξυλογλυφία σφραγίδων των προσφόρων, όμως ως εγγράμματος μοναχός προσελήφθει και ο αρχειοφύλαξ και βιβλιοφύλαξ στην Σκήτη της Αγίας Άννης, δεδομένης μάλιστα της ευφυΐας και φιλομάθειας του ασχολήθηκε όχι μόνον  με μελέτη και σπουδή της Αγιολογίας και  Υμνολογίας αλλά κατέχοντας και το ποιητικό τάλαντο ασκήθηκε κατά τον Μεσοπόλεμον και κατά την εποχήν της Κατοχής και μελετούσε το γραφέν υπό του Γρηγόριο Νύσσης ότι η μελέτη «επί τοις υπάρχουσιν ημίν αγαθοίς  ανατιθεμένη τω Θεώ ευφημία αποτελείκαι το εντρίφηματης ιερής «ευφημίας» των  ύμνων της Εκκλησίας μας. Ο π. Γεράσιμος κυριολεκτικά είχε πλήρη γνώση του υμνολογικού πλούτου των βιβλιοθηκών  των αθωνικών μονών, άλλά με το προσωπικό του ποιητικό τάλαντο ευφήμισε και σύγχρονα ιστορικά συμβάντα με ισάξιο τρόπο,  όπως έπραξαν και οι πρό αυτού υμνογράφοι. Έτσι καλλώπισε και συνεπλήρωσε τις παλαιότερες ακολουθίες με 37.000 σελίδες νέων ύμνων το υμνολόγιον  της Εκκλησίας μας.  Ο αείμνηστος «χειραγωγός»  μου εκ παιδός στην Θεολογία καθηγητής  Γρηγόριος Παπαμιχαήλ το 1953 δημόσια στην Ακαδημία Αθηνών τόνισε πως ο π. Γεράσιμος Μικρογιαννανίτης: «αποτελεί μία σπάνια Αγιορειτική προσωπικότητα, όχι μόνον για την σπάνια ελληνομάθειάς του, αλλά  και για την καταπληκτική ποιητική του ευχέρεια στη σύνθεση των τροπαρίων  και στην δαψίλεια των νοημάτων τους και στην καλλιέπεια της γλώσσης τους, ακόμη δε και στο ρέον ύφος τους και την αρμονίας όσων  συγγράφων φιλοτεχνεί». Πραγματικά αυτά τα σπάνια προσωπικά χαρίσματα τα διαπίστωσα και ο ίδιος όταν τον γνώρισα το 1963  στην Μεγίστη Λαύρα κατά  την «κατά Χιλιετηρίδα του Αγίου ΄Ορους». Όταν εγνώρισα τον ίδιο τότε παρακαλέσα τον φίλο π. Ιωάννη Ράμφο να γράψει το βιογραφικό του  σημείωμα και  το έδωσα στη Θ.Η.Ε. προς δημοσίευση ως ο αρμόδιος. *** Βλ.στον  Δ΄ τόμο της Θ.Η.Ε.  του  1964 κι στις σελίδες 350-351.

                                        Στην «Μικραγιάννα» γειτονική καλύβη προς εκείνη του «Προδρόμου» ήταν της Μεγάλης Κυρίας του Άθωνα αφιερωμένη στην «Κοίμησή της Θεοτόκου». Εκεί επί μακρόν εγκαταβίωσε ο πολύφατος Γέροντας π. Αβιμέλεχ Μπονάκης (1873-1965)*** Αντ. Στιβακτάκη. Γέροντας Αβιμέλεχ. ΙεράποληΚρήτης 2011.ο οποίος λόγο γήρατος επέστρεψε στην πατρίδα του την Κρήτη και την καλύβη του κατά σύσταση μάλλον του π. Γερασίμου η  Μεγίστη Λαύρα την ανέθεσε στον πατριώτη μου π. Διονύσιον Ξέστερνο εκ Κέας τότε χειροτονηθέντα υπό του ζώντος στη Σκήτη της Αγίας Άννης Μιλητουπόλεως Ιερόθεου ο οποίος και τον κατέστησε  «Πνευματικόν» για να παιδαγωγεί εις Χριστόν φερέλπιδες νέους, μερικοί των οποίων  ανήλθαν και στο αρχιερατικό αξίωμα. Ο π. Γεράσιμος εργαζόμενος το αρχείο της Σκήτης συνάντησε την ιστορία των δύο συνασκητώνπου μετέφεραντον  16^ου  αιώνα την μοναστικήν παράδοση των Στουδιτών της Κωνσταντινουπόλεως στον Άθωνα. Αυτοί ήταν ο Διονύσιος ο Ρήτορας και ο εκ Στρατονίκης υποτατακτικός του Μητροφάνης που τα ασκητικά παλαίσματα τους φαίνεται πως άφησαν εποχή στην «Μικραγιάννα» και το1946 αποφασίζουν εκτός της κοινής προσευχής του π. Διονυσίου ως ιερέυς και του π. Γερασίμου ως ιεροψάλτου και ο μεν πρώτος να είναι ο οικονόμος για την βιωτική μεριμνά τους ο δε δεύτερος να συνεχίσει αμέριμνος και πλήρως την υμνογραφική προσφοράν του στην «ευφημία»  του Θεού. Όταν άρχισε να γνωστοποιείται  η συνθετική ικανότητα νέων ύμνων του π. Γερασίμου τον πλησίασαν πολλοί ευλαβείς νέοι με μοναχική κλήση και θέλησαν να ενταχθούν στην συνοδεία του όπως ήταν ο ευλαβέστατος π. Μητροφάνης, ο καλλικελαϊδος π. Σπυρίδων, ο φιλαιδήμων σχολάρχης π. Νικηφόρος που εκλέχτηκε Ιεράρχης των Αλεξανδρέων και ο φίλεργος Ναθαναήλ γενόμενος Ιεράρχης στην Αλβανία  και ο φέρελπις τότε νέος π. Νεκτάριος. Έτσι άρχισε να συγκροτείται άτυπα περι τον Γέροντα π. Γεράσιμος η οικογένεια των «Γερασιμαίων» και άτυπα να συγκροτείται το 1956 σε σπηλαιώδη βράχο  που ήταν ταπεινόν προσευχητήριον, μοναστηριακή  «λιτή» που έλαβε την μορφήν εκκλησιδίου το οποίον αφιερώθηκε στους προσφιλείς τους «Οσίους  πατέρες  Διονύσιον τον Ρήτορα και τον μαθητήν του Μητροφάνη τον Πνευματικόν» και τους τιμούσαν εκεί την 9^ηνΙουλίου με κατανυκτική Αγιορειτική  «Αγρυπνία» που από το ψαλτήρι της περνούσαν οι δοκιμώτεροι μοναχοί ιεροψάλτες και την  ακρίβεια της τάξεως επιστατούσε το «άγρυπνον όμμα» του Γέροντα Γεράσιμου ως μόνιμου «τυπικάρη». Μετά την «Απόλυση» οι εκκλησιαζόμενοι στην «Τράπεζα»,  αφού άκουγαν το επιτραπέζιο πατερικό ανάγνωσμα ξεκινούσε η συνεσθίαση των συνδαιτημόνων και μετά η ανταλλαγή των βιωθεισών σκέψεων επί  των τελεσμάτων κατά την εόρτιον αυτήν σύναξη όπως στα αρχαία «Συμπόσια».  Ο Γέροντας ήταν ανεξάντλητος σε απαντήσεις για αγιολογικά και υμνολογικά ερωτήματα και μας εβεβαίωνε ότι τα ψαλτήρια του Άθωνα δοξολογούν τον Τριαδικόν Θεόν επί μία τουλάχιστον χιλιετία καλλιεργώντας όλα τα είδη της υμνολογίας που προέρχονται από  κληρονομία του Βυζαντινού παρελθόντος μας. Από τα συναξαριστικά κείμενα του παρελθόντος αντλούνται οι πλέον αυθαιντικές πληροφορίες της ύλης για την σύνθεση των ύμνων κάθε Ακολουθίας. Ο «υμνογραφικός» ζήλος του π. Γερασίμου μας  οδήγησε στην βαθύτερη γνώση του παραδοθέντος υμνογραφικού  πλούτου. συνετέλεσε να ερευνηθούν  τα μυστικά  του νοήματος,  των ριζών και των ρυθμών  που έφθασε  μέχρι τον τονισμό και  στην έμμετρη μορφή των ύμνων.  Έτσι μέσα στην  έρημον της «Μικραγιανάννας» με προσεκτική επιλογή των λέξεων και ανάκρισή τους,  βοηθήθηκε να συντάξει και το σχετικό γλωσσάριο «Ευφημίας» του θείου με πολύ κόπον και χωρίς βιβλιογραφικά βοηθήματα, που συνήθως χρησημοποιούνοι λειτουργιολόγοι επιστήμονες για να εντοπίζουν τα μυστικά στοιχεία  των θείων ύμνων, όπως ήσαν π.χ. οι Petit,Pitra.Bouvy. Cabrelκ.ά.

                            Ο π. Γεράσιμος από τα εφηβικά του χρόνια ποθούσε τον απράγμονα και μονήρη  βίο και κουρευθείς μοναχός το 1923 παρέμεινε αφιερωμένος στην κλήση του μέχρι το τέλος της ευσεβούς βιωτής του το 1991 που διήρκεσε επί 88 χρόνια. Όχι μόνον η Αγιορειτική κοινωνία, αλλά και όλος ο θρησκευόμενος λαός που τον εγνώρισε από την υμνολογική προσφορά του στη θεία λατρεία, ακόμη και ζώντα όπου εμφανιζόταν τον ετίμησε για την εξαίρετη και διαφορετική αρετή της αγιοσύνης του. Ο βίος του ποτέ δεν σκιάστηκε από ματαιόδοξα πάθη και αδιακρισία αξιωμάτων  αφού η πολιτεία του σφαγιζόταναπό το χάρισμα της αγίας ταπεινοφροσύνης και της σεμνής πατρικής ωριμότητος. Ο Ὀσιος Γεράσιμος ποτέ δεν θέλησε να γίνει ετερόφωτος από τίτλους και μάταιες επιδιώξεις τηρώντας την χρυσή ευκαιρία της κατά πνεύμα σιωπής και υπομονής. Αυτού η τιμή καθιερώθηκε να τιμάτε υπό της Μητρός Εκκλησίας μας την 10^ην  Ιανουαρίου 2023 με την απόφανση του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαιου και της περί Αυτόν Ιεράς Συνόδου του.

                                    Ευχαριστώ θερμότατα όσους μαθητές και αναγνώστες διαβάζουν τα άρθρα μου κατά την πρόσφατη ασθένεια μου που πέρασε τώρα. Α.Π.

Του καθηγητή Αριστείδη Πανώτη

                                                                                         Πολιού  Μ. Άρχοντα της Μ. Εκκλησίας

                 Δύο ημέρες πρίν πραγματοποιηθεί η επίσημη επίσκεψη των βασιλέων της Ελλάδος στην Τουρκία μεταβαίνει στις 11 π. μ. της 6 Ιουνίου 1952 στο Φανάρι  ο πρωθυπουργός  της Τουρκικής κυβερνήσεως κ. Αντάν Μενδερές προς επίσκεψη στην Α.Θ.Π. τον πατριάρχη Αθηναγόρα.  Είναι η πρώτη φορά που ο πρωθυπουργός του τουρκικού κράτους «καταδέχεται» να περάσει την «Κλειστήν Πύλη» του Φαναρίου.  Ο προκάτοχός του Ισμέτ Ινονού συστηματικά περιφρονούσε τους Προκαθήμενους της Ορθοδοξίας και τούτο διότι  οι Αντιπρόσωποι των Εθνών που συμμετείχαν στην σύνταξη της «Συνθήκης της Λωζάνης»  « ρητά απέρριψαν να εμπλέξουν τις αμαθείς και κακεντρεχείς προτάσεις του» που εισηγούντο την βίαιη μετακίνηση της Καθέδρας του  Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως στην Ελλάδα εκ Τουρκίας, αγνοόντας την από εκεί οικουμενική  διακονία  των Ορθοδόξων τουτάχιστον  επί 15 αιώνες!  Όμως  οι θρησκευτικοί θεσμοί, όπως είναι η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι εντελώς αλλότριας μεταφυσικής φύσεως ιστορικός θεσμός και εξ αυτού βρίσκεται πολύ πέραν πάσης εγκόσμιας  ρυθμίσεως με ίδια οργάνωση και μάλιστα κεκυρωμένη από πράξεις Οικουμενικών Συνόδων και από διεθνών διακρατικών  συμφωνιών αιώνων!  1  

  Επειδή κατά την τότε επίσκεψη του πατριάρχου Αθηναγόρα στην Άγκυρα δεν είχε πραγματοποιηθεί συνάντηση μετά του πρωθυπουργού λόγω της ασθενείας του θέλησε ο  κ. Αντάντ Μενδερές προσωπικά να επισκεφθεί τον Πατριάρχη στο Φανάρι πρό της ελεύσεως του βασιλικού ζεύγους στην Τουρκία. Έτσι το Πατριαρχείο ειδοποιήθηκε για αυτήν την  ελεύση του προέδρου κ. Μενδερές προκειμένου να τύχει της δεούσης προπαρασκευής. Αυτό  γνωστοποιήθηκε και στην Ομογένεια και στην πύλη των Πατριαρχείων είχαν συγκεντρωθεί πολλοί κληρικοί και τα προεδρία των Εφοριακών Επιτροπών και  των φιλανθρωπικών ιδρυμάτων  της Ρωμαίϊκης Μειονότητος, καθώς  και οι μαθητές των μειονοτικών σχολείων του περιοχής Φαναρίου.

             Ο πρωθυπουργός Μεντερές προσήλθε περιχαρής στο Φανάρι  ακολουθούμενος από τον Υφυπουργόν προεδρίας και το  επιτελείο του και στην Πύλη τους υποδέχθηκε ο Μ. Πρωτοσύγγελος και ο Αρχιγραμματέας φέροντες επανωκαλύμαυχον κατά την τιμητική έλευση επισήμου προσωπικότος  ενώ στο αίθριο προ του πατριαρικού  ναού του Αγίου Γεωργίου ίσταντο οι αρχιμανδρίτες της πατριαρχικής αυλής  και είχε συγκεντρωθεί εκεί πλήθος ενοριτών  των ορθοδόξων ενοριών της Πόλεως με επίκεφαλής τον βουλευτήν του «Δημοκρατικού» κόμματος κ. Αχιλλέας Μόσχον του κόμματος του κ. Μενδερές που χειροκροτούσε τον πρωθυπουργό που κοντοστάθηκε και φαίνεται περιργαζόταν για πρώτη φορά τον από δεκαετίας πυρίκαυστο χώρο του παλαιού κεντρικου κτηρίου του Πατριαρχείου που για να μετριαστεί η θλιβερή και ανεξιχνίστη ακόμη πυρπόληση καλύφθηκε με αναρριχητικά φυτά περιπλοκάδων για σκεπάσουν την μαυρίδα των τοίχων αριστερά   του   Κωνσταντίνειου κλιμακοστάσιου, που οδηγούσε στο πέντρινο Ευγενίδειο κτίριο, όπου τα «πατριαρχικά κελλία» και μεταξύ των οποίων και το «πατριαρχικόν γραφείον», όπου ο εκάστοτε Οικουμενικός Πατριάρχης από το 1941 δεχόταν τους επισήμους επισκέπτας του. Εκεί έφθασε και ο Τούρκος Πρωθυπουργός και  τον υποδέχεται όρθιος  με το ολύμπιο ανάστημά του ο πατριάρχης Αθηναγόρας και κατά την συνήθειά του εγκάρδια τον αγκαλιάζει και σε λίγο τον προσφωνεί:

                «Εξοχώτατε κ. Πρόεδρε, η επίσκεψή Σας αυτή είναι ιστορική για την στοργήν και το ενδιαφέρον Σας που επιδείξατε για το Πατριαρχείον μαςπου είναι το μακροβιώτερο πνευματικό καθίδρυμα που υπηρετεί αιώνες στην χώρα μαςκαι πάντα  πρόθυμο στην διακονία του λαού του Θεού. Σας  συνεχαίρωγια τον μνημειώδη λόγο Σας στο Συνέδριο του «Δημοκρατικού κόμματος» της Τουρκίας, όπως υποστηρίξατε και στηνΘεσσαλονίκη πως η  πρώτη και θεμελιώδης αρχή που απορρέει εκ της Ελευθέρας της Συνειδήσεως είναι ο σεβασμός στην Ανεξιθρησκεία,η οποία  ενώνει τους λαούς, γιατί τους αποτρέπει απότους θρησκευτικούς πολέμους.

 Στην σύντομη αυτή προσφώνηση ο πρωθυπουργός Μενδερές ευχαριστών απήντησε:  Σφίγγω εγκάρδια  το χέρι του Πατριάρχη και δι’Αυτού σε  όλη την Ρωμαίϊκη Ομογένεια γιατί διαπίστωσα την απόλυτη συμψυχία των δύο λαών μας. Η συνάντηση αυτή αποτελεί απαρχή προς μεγαλύτερη συναδέλφωση. Όσοι ασπάζονται  το χέρι του Πατριάρχη να ξέρουν ότι επάξια κατέχει την υψηλήν αυτήν θέση, χάρη της προσωπικής του ικανότητος». Τέλος,  ευχαρίστησε τον Πατριάρχη για την υποδοχή που του επιφύλαξε και άρχισαν  οι συστάσεις  των συνοδικών Ιεραρχών στον πρωθυπουργόν από τον Πατριάρχη και μετά άρχισε η δεξίωση με την προσφορά κατά την πατριαρχική συνήθεια του «άσπρου» γλυκού και του  «τριαντάφυλλου» και του καφέ.  Μετά ξεκίνησε  σπουδαιότατη συζήτηση επί ζητημάτων του Πατριαρχείου και ο ίδιος ο Μενδερές επειδή διαπίστωσε την τραγική συρρικνώση των πατριαρχικών υπηρεσιών στο διόροφο Ευγενίδειο κτήριο και ερώτησε περί των σκέψεων αναστηλώσεως των πυρόπληκτων  κτισμάτων των Πατριαρχείων.  και  ερώτησε τον Πατριάρχη περί της στεγάσεως  του Πατριαρχείου μέχρι της Αλώσεως του 1453. Τότε κλήθηκε ο μητροπολίτης Ηλιουπόλεως Γεννάδειος ως ιστορικός να απαντήσει και λέγει ότι κατά τις γενόμενες πρώτες ανασκαφές το πρώτο επισκοπείο του Βυζαντίου βρισκόταν επί της Ακροπόλεώς του, καθώς   και ο πρώτος ναός της Αγίας Ειρήνης και τα κτήρια των συναφών ιδρυμάτων της Εκκλησίας, όταν συνεστήθηκαν οι πρώτες βασιλικές της του Θεού Σοφίαν    και ιδίως στην  τελευταία ήταν προς νότον συνδεδεμένα μαζί της βλέποντα προς στην πλατεία του Αυγουσταίου. Οι πρώτες ανασκαφές διεξήχθησαν με εντολή του Ατατούρκ οποίος  οριστικά την κατέστησε διαχρονικό μνημείον πολιτισμού της ανθρωπότητος, αφου υπάρχει κοντά το τέμενος του Σουλτάν Αχμέτ. Η υπάρχουσα σήμερα Ιουστινιάνεια βασιλική της Αγίας Ειρήνης ποτέ δεν έγινε τέμενος παρά μόνο άλλοτε ήταν  σουλτανική οπλοθήκη και τώρα είναι κενή και φθείρεται. Τότε ο Αντάν Μενδερές ως γνήσιος Αϊδωνέας απήντησε: «Έχετε υπομονή γιατί πολλά μπορεί να γίνει καλλιεργώντας το σύμφωνον φιλίας του Ατατούρκ του 1930 και μακρυά από τούς εθνικιστικους παρωξυσμούς». Αυτή τη φράση του Μενδερές μου την επιβεβαίωσε  ο ίδιος ο πατριάρχη Αθηναγόρας στον εξώστη του πύργου του Αγίου Ιωάννου στο Βατικανό μετά την συγχοροστασία Πάπα και Πατριάρχη στον ναό του Αγίου Πέτρου επί του τάφου του Πέτρου. 2

Ενδεικτική είναι η γηθοσύνη του αποχαιρετισμού του Αντάν Μενδερές στο «Κωνσταντιανό κλιμακοστάσιο» με τον Πατριάρχη και τους Συνοδικούς Ιεράρχες.  Η τότε επίσκεψη του Μενδερές στο Πατριαρχείο αξιόλογήθηκε ως σπουδαίο ιστορικό γεγονός, παρα τα μετα ταύτα οικτρά γεγονότα του 1955 και την άναδρη θανάτωσή του από τους αντιπάλους του το 1960. Η Αγία Ειρήνη παραχωρήθηκε στον Δήμο της Πόλεως,  όπως ήταν και στην Αρχαιολογική Υπηρεσία της Τουρκίας, λόγω των εκεί συνεχιζόμενων  ανασκαφών και άνοιξε αργότερα για πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις στην Πόλη και μεταξύ αυτών παρηκολούθησα εκεί συναυλίες Εκκλησιαστικής βυζαντινής Μουσικής,  και δεν στάθηκε η ακρόαση μου  εκεί «ξένον αλλά οικείον άκουσμα», έστω και υπό τον Εικονομαχικό Σταυρό της αψίδος!

1. Η «Εκκλησία της Νέας Ρώμης»  τυγχάνει για την  Χριστιανοσύνη θεσμός «ισοστάσιος» από με εκείνο  της «Πρεσβυτέρας Ρώμης»δια των λεγόμενων «πρεσβείων τιμής». Το προνόμιον αυτό  επηρεάζει μόνον την κανονικήν τάξη στα Δίπτυχα της Εκκλησίας.

 Είναι αλησμόνητες οι ώρες  που πέρασα κοντά του στον Πατριἀρχη  γιατί  έμενα κοντά του   στον ημιόροφο του ίδιου πύργου για να συγκεντρώσω την ύλη συγγραφής  του  τόμου των  «Ειρηνοποιών» μου. Μάλιστα τότε ο Πατριάρχης μου  απηύθυνε το ερώτημα: «Και τώρα τι γίνεται;» και τότε έγραψα στην εφημερίδα  «Έθνος» τον Νοέμβριο του 1967 άρθρο με τον ίδιο τίτλο.  Όταν   κυκλοφόρησε η γαλλική έκδοση του τόμου των «Pacificateurs» το 1974 ο πάπας Παύλος Στ΄ με κάλεσεστις  το Σάββατο 25 Μαΐου του 1974 στο Βατικανό και μου απένειμε την ανώτατη διάκριση του Αγίου Γρηγορίου του Μεγάλου, η οποία μάλιστα  ως Έλληνα δημόσιο λειτουργό την αναγνώρισε με Διάταγμά του και το ελληνικό κράτος. (Βλέπε Εφημερίδα «Καθολική» αριθμ 1869/ 18-6-1974.)    Α.Π.