Στο περίφημο βιβλίο του θεολόγου Αριστείδη Γ. ΠανώτηΕιρηνοποιοί, Παύλος ΣΤ' – Αθηναγόρας Α' (Ίδρυμα Ευρώπης ΔΡΑΓΑΝ, Αθήναι 1971) διαβάζουμε τα εξής πολύ ενδιαφέροντα σχετικά με την επανακομιδή της Τιμίας Κάρας του Αποστόλου Ανδρέου του Πρωτοκλήτου από την Ρώμη στην Πάτρα στις 26 Σεπτεμβρίου 1964, δηλ. σαν σήμερα πριν από 55 χρόνια:
“Η ιστορία της επιστροφής της κάρας του Αγίου Ανδρέα άρχισε τον Φεβρουάριο
του 1963 σε μια συνάντηση Ορθοδόξων και Καθολικών στην Αθήνα. Γίνονται οι
σχετικές εισηγήσεις στη Ρώμη, με θετικά αποτελέσματα. Υποδεικνύεται στον
Μητροπολίτη Πατρών Κωνσταντίνο, από τον γράφοντα, ο δρόμος που πρέπει να
ακολουθήσει το διάβημά του. Συντάσσεται το κείμενο και αποστέλλεται. Η απάντηση
είναι αρίστη. Στα μέσα Μαϊου έρχεται στην Πάτρα ο Ιω. Βίλλεμπρανς, για μυστικές
συνεννοήσεις με τον Μητροπολίτη Κωνσταντίνο, ο οποίος και γράφει προσωπικό
γράμμα στον Πάπα Παύλο ΣΤ'. Ο Πάπας Παύλος ΣΤ' απαντά καταφατικά στο αίτημα.
Θέλει όμως να επιστραφεί η Κάρα “με νέα λειψανοθήκη ανταξία του περιεχομένου
της”, που τα έξοδά της θα κατέβαλε ο ίδιος, γιατί η αρχική λειψανοθήκη, με την
οποία ο Θωμάς Παλαιολόγος την παρέδωσε στον Πάπα Πίο Β' το 1462, είχε
αντικατασταθεί με νεωτέρα και είχαν χαθεί τα ίχνη της παλαιάς σε κάποιο
Σκευοφυλάκιο. Ζητούνται σχέδια λειψανοθήκης, ορθοδόξου τεχνοτροπίας, από την
Αθήνα, αλλά παράλληλα γίνονται και έρευνες για την ανακάλυψη της αρχικής
λειψανοθήκης. Ανακαλύπτεται. Ήταν στο μουσείο της πατρίδος του Πάπα Πίου Β'.
Είναι χρυσή και η επιστημονική εξέτασή της από διαπρεπείς αρχαιολόγους και
βυζαντινολόγους αποδεικνύει ότι είναι σπάνιο έργο τέχνης της προεικονομαχικής
περιόδου (Ζ' αιώνος) και έτσι έχει μεγάλη καλλιτεχνική αξία. Μετά την υπεύθυνη
αυτή γνώμη, ο Πάπας αποφασίζει να κάνει διπλό δώρο στη Μητρόπολη Πατρών, την
κάρα και την αρχαία λειψανοθήκη. Την επισκευάζουν και της προσθέτουν μόνο μια
βάση από πολύτιμο λίθο, “κύανο” (lapis lazuli) με την επιγραφή “εν πνεύματι
ομονοίας και ως δείγμα μεγάλης αγάπης”. Μέσα στη μοναδική αυτή λειψανοθήκη, με
σχετική τελετή, παρουσία των Ορθοδόξων Παρατηρητών, ο Πάπας κλείνει το ιερό
λείψανο και το σφραγίζει και μ' αυτή παραδίδεται στον Μητροπολίτη Πατρών
Κωνσταντίνο, στις 26 Σεπτεμβρίου 1964”.
Τα παραπάνω μας αποκαλύπτουν την άγνωστη στους πολλούς ιστορία της λειψανοθήκης της Κάρας του Πρωτοκλήτου, η οποία είχε στην Πάτρα την ...τύχη της καταστροφής (!!) από μικρόνοες – το λιγότερο - “σούπερ ορθοδόξους”. Από αυτήν την τελετή της εναπόθεσης της Τιμίας Κάρας στη λειψανοθήκη της και το κλείσιμό της από τον ίδιο τον Πάπα Παύλο ΣΤ' δημοσιεύουμε εδώ από το πολύτιμο Αρχείο του καθηγητού και Οφφικιάλου της Μ.τ.Χ.Ε. Αριστείδη Πανώτη – τη ευγενική παραχωρήσει του και τον ευχαριστούμε θερμά – κάποιες ιστορικές φωτογραφίες. Κι ακόμα κάποιες από την υποδοχή του λειψάνου στην Πάτρα.