Επέτειος  της πρώτης πεντηκονταετίας από την εκδημίας του.

Ε΄α

Μετά τα τραγικά γεγονότα του 1922 και την «Συνθήκη της Λωζάννης» του
1923 σπάνια ο Ελληνισμός κατά την μακραίωνα ιστορία του δοκιμάστηκε για να
περισυλλέξει τα ναυάγια του Ελληνορθοδόξου προσφυγικού κόσμου εν μέσω
κινημάτων και πολιτικής αστάθειας. Οι διαφορές που προέκυψαν, όχι μόνον μεταξύ
Ελλάδος και Τουρκίας. αλλά και οι σχέσεις των Μεγάλων Δυνάμεων με την Τουρκία
πρώτα αναθέρμαναν τις σχέσεις με το Λονδίνο και το Παρίσι και μετά ρυθμίστηκαν
το 1923 με την «Συνθήκη της Λωζάννης» και τούτο αφού καταργήθηκε το θέμα των
«Διομολογήσεων» και τακτοποιήθηκε αργότερα και το ζήτημα του οθωμανικού
χρέους. Το 1925 έχει πλέον εδραιωθεί το κύρος του εθνικού «Γαζή» του Mustafa
Kemal, δηλαδή «ήρωα» και «πατέρα» στην νέα Τουρκία. Τον Σεπτέμβριο του 1926
έρχεται ο Κεμάλ από την Άγκυρα στην Πόλη και τον υποδέχεται ο Νομάρχης Χαϊδάρ
μπέη μαζί με τον διευθυντή του Αρχαιολογικού Μουσείου Αζίζ Ογκάν και θέλει να
επισκεφθεί την «Ayasófya» που επέδρασε στην οθωμανική περίοδο στο κτίσιμο των
μεγάλων τεμενών του Ισλάμ στην Πόλη. Περιηγείται το μνημείο και ο Ογκάν του
επισημάνει την διεθνή αξία του ως του μόνου σήμερα υπαρκτού και ακεραίου
κτιρίου της βυζαντινής αρχιτεκτονικής που θαυμάζεται από την ανθρωπότητα καιότι στην πραγματικότητα αυτό αισθητοποιεί τον «Οίκον της Σοφίας του Θεού» της
Χριστιανοσύνης. Ο Κεμάλ διαλογίζεται την τεράστια σημασία και αξία του για την
ανύψωση της σύγχρονης Τουρκίας στον πολιτισμό και παίρνει τα κλειδιά του από
το χότζα και τα παραδίδει στον Αζίζ Ογκάν για να αποσπάσει τον ναό από το
κτηματολόγιο των «βακουφίων» και να το εντάξει στην αρχαιολογική υπηρεσία του
κράτους να τον φυλάξει με τους υπαλλήλους της. Έτσι από το 1926 η φωνή του
μουεζίνη ακουγόταν μόνον από τα γειτνιάζοντα τεμένη και ο Ιουστινιάνειος
καθεδρικός ναός της Εκκλησίας προσφέρθηκε στον παγκόσμιο θαυμασμό μετά την
αποκάλυψη και της μεταεικονομαχικής ψηφιδογραφίας.1 Με αυτή την
πρωτοβουλία του ο Κεμάλ θέλησε να εγκαινιάσει την στροφή της νέας Τουρκίας
προς τον πολιτισμό των προηγμένων λαών, κάτι που υπεστήριζε και ο Ελευθέριος
Βενιζέλος όταν υιοθετούσε την πεφωτισμένη προσέγγιση της αμοιβαίας
αναγνωρίσεως των αρχών του Διεθνούς Δικαίου την τελευταίας χιλιετίας στα
πλαίσια της κοινής γειτονίας και απευχόταν τις πολεμοχαρείς αναμετρήσεις στα
πεδία των μαχών που τόση συμφορά απέδιδε στους αντιμαχόμενους λαούς. Αυτή η
επαναπροσέγγιση των λαών στηρίχθηκε στην βασική αρχή του «Διεθνούς Δικαίου:
«Redus sic standibus», δηλαδή στην «Συμφωνία της αμοιβαιότητος σχέσεων και
συμπεριφοράς». 2.
Ο Βενιζέλος παρακολουθούσε όλες τις άριστες κινήσεις του Κεμάλ για να
εκσυγχρονίσει τους θεσμούς του νεοτουρκικού κράτους του και προσεκτικά
ξεκίνησε τις διαπραγματεύσεις του με την Άγκυρα με επιστολή του προς τον τότε
πρωθυπουργό Ισμέτ πασά (Ινονού) και του ζήτησε την έγγραφη και ρητή δέσμευση
ότι η συγχρονισμένη πλέον Τουρκία «δεν είχε εδαφικές διεκδικήσεις απέναντι την
χώρας του» και όταν μάλιστα ήλθε από την Άγκυρα γραπτά θετική απάντηση: «ότι
δεν υπάρχουν πλέον εδαφικές βλέψεις κατά της Ελλάδος», τότε μόνον δόθηκε και
το έναυσμα για τις ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις και άρχισαν αυτές από την
αμοιβαία συμπεριφορά των δύο πλευρών προς τις εκατέρωθεν μειονότητες, κάτι
που καλύπτει πλήρως τον απόλυτον σεβασμόν στην θρησκευτική πίστη των δύο
λαών, αλλά και στην εκ παραδόσεως αιώνων ελληνορθόδοξη μορφωτική παιδεία
τους. Με αυτές ακριβώς τις προϋποθέσεις πραγματοποιήθηκε και η κύρωση «της
Συμφωνίας της Τουρκοελληνικής φιλίας», που υπογράφηκε στην Άγκυρα τις 29
Οκτωβρίου 1930. Αυτή η «συναλληλία» παρέμεινε βασικά επί ένα αιώνα περίπου
ως αμετάβλητη σχέση μεταξύ των δύο λαών αν και δεν αναφέρεται περί του ιερού
θεσμού του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Στα πρακτικά της «Διασκέψεως στη
Λωζάννη» ρητά καταδικάστηκε υπό των μετεχόντων Αντιπροσωπειών πάσα
εμπλοκή του Πατριαρχείου αυτού, ιδίως με το πρωτόκολλο «περί της Ανταλλαγής
των Πληθυσμών» ως θέματος εντελώς αλλοτρίας φύσεως σε διπλωματικές
διαπραγματεύσεις απτόμενον δε της ιστορίας και των μεταφυσικών πεποιθήσεων
των λαών. 3 Αυτήν «την διαφορά του σεβασμού και της υπολήψεως του ήθους
υπέδειξε» ο Ελευθέριος Βενιζέλος όταν μετά την υπογραφή του «Συμφώνου
Φιλίας» στην Άγκυρα επισκέφθηκε αμέσως το Φανάρι για να ευλογηθεί η
προσπάθειά του υπό του Οικουμενικού Πατριάρχου Φωτίου Β ́. Η επίσκεψη αυτή
πραγματοποιείται στην «αίθουσα της Παναγίας», όπου ήταν η πινακοθήκη με τους
πίνακες των Πατριαρχών που πυρπολήθηκαν το 1941.4 Οι αιωνόβιοι ιεροί θεσμοί
επί της γής δεν περικλείονται μέσα στα διακρατικά σύνορα των κρατών, ούτε και
ελέγχονται από συμφωνίες επίκαιρων πολεμικών συμβάντων, αφού συνοψίζουν
αιώνιες αξίες που καταστάθηκαν διαχρονικά πανσέβαστες στην ανθρωπότητα.

Το 1936 συνάπτεται η «Συνθήκη του Μοντρέ», η οποία ρυθμίζει το
καθεστώς των Στενών των Δαρδανελίων και επιτρέπει τον επαναεξοπλισμό τους
και δι’ αυτό κατά το Διεθνές Δίκαιο ως αντίβαρο αμοιβαιότητος επιτρέπεται εξ ίσου
το ίδιο και στα δύο ελληνικά νησιά του Αιγαίου, τη Λήμνο και τη Σαμοθράκη.5 Από
το 1937 αρχίζει να επιβαρύνεται από χρόνια εξάρτηση από το αλκοόλ η υγεία του
Μουσταφά Κεμάλ και την εξουσία αναλαμβάνει ως πρωθυπουργός ο Αλί Φετί
Οκιάρ, γνωστός πλέον μας ως ο «Ισμέτ πασάς Ινονού». Αυτός αρχίζει τις άμεσες
παρεμβάσεις για τον εκτουρκισμό των Ομογενειακών σχολείων και των αθλητικών
σωματείων και σε ό,τι συνδέεται με την κοινωνική ζωή των μη ανταλλαγέντων
Ρωμιών. Στις 10 Νοεμβρίου 1938 συμβαίνει η εκδημία του Μουσταφά Κεμάλ σε
ηλικία 57 ετών και από τότε επιταχύνθηκε η ανθελληνική στάση του Ινονού, που
έλαβε απειλητικές διαστάσεις κατά τον Β ́ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Ελλάδα
βρισκόταν υπό την μπότα της τριπλής σκληρής κατοχής των «ναζί» του Χίτλερ, των
«φασιστών» του Μουσολίνι και των απογόνων των Βουλγάρων «Κομιτατζήδων»
από το 1941-1944 διαπράττοντες ανθελληνικά εγκλήματα.
Τα ξημερώματα της 21ης Σεπτεμβρίου 1941 πυρπολούνται οι κεντρικές
πτέρυγες των Πατριαρχείων στο Φανάρι. «Τα αίτια της πυρκαϊάς, παρά τις
συστηματικές έρευνες και τις ανακρίσεις των αρμοδίων αρχών το αίτιο δεν
κατορθώθηκε ποτέ να καθορισθεί και ούτε να αποδειχθεί ότι επρόκειτο για
ηλεκτρικό βραχυκύκλωμα, όπως το υπέθεσαν στην αρχή». 6 Αν κρίνουμε μόνον
από τα παρεμβληθέντα επί μισό περίπου αιώνα νομικά και πολεοδομικά εμπόδια,
αποκαλύπτεται ποιός ευθύνεται για την σκοπιμότητα αυτού του σύγχρονου
«ολοκαυτώματος» των Πατριαρχείων! Το δεύτερο μεγάλο πλήγμα της Ομογένειας
δόθηκε όταν η τουρκική κυβέρνηση με το πρόσχημα της ασφάλειάς της στρατολογεί
30 ηλικίες 25-45 χρόνων μη μουσουλμάνων στις 8 Μαΐου 1941. Τότε υπηρετούσε
στο Πατριαρχείο από το 1938 ως υπογραμματέας ο διάκονος Μελίτων, ο κατά
κόσμον Σωτήριος Χατζής, γόνος της Φαναριώτισσας Ευδοξίας Μπακαλοπούλου και
του Ευρυτάνα Νικόλαου Χατζή από το Κερασοχώρι των Αγράφων ελληνικής
υπηκοότητος. Ο ένας γιός τους ως Ελλήνων στρατεύθηκε με την έναρξη του
Ελληνοϊταλικού πολέμου στο μέτωπο της Αλβανίας, όμως χάθηκαν τα ίχνη του κατά
την Γερμανική εισβολή. Ο διάκονος Μελίτων υπηρετούσε ως υπογραμματέας της
Ιεράς Συνόδου των Πατριαρχείων και ήταν τότε 29 ετών. Για να το αποφύγει την
σύλληψή του από την τουρκική στρατονομία με εντολή του πατριάρχου Βενιαμίν
εσπευσμένα χειροτονείται από τον «εσωκατάκοιλον» στο Φανάρι μητροπολίτη
Χριστουπόλεως Μελέτιο και αποστέλλεται στην Αίγυπτο για να ενημερώσει την εκείεξόριστη ελληνική κυβέρνηση για τα εξοντωτικά μέτρα της Άγκυρας κατά της
Ρωμιοσύνης, που συνεχώς επαυξάνοντο όσο προχωρούσαν οι Γερμανοί στα
ενδότερα της σοβιετικής Ρωσίας. Στις 11 Νοεμβρίου του 1942 εκδίδεται ο νόμος
«για την εφάπαξ φορολογία της περιουσίας της μειονότητας», που αποτελεί την
αισχρότερη επιβολή «κεφαλικού φόρου» προς υφαρμαγή του κόπου μυριάδων
τίμια εργαζόμενων μη Μουσουλμάνων, Αυτό είναι το άλλως λεγόμενο και "Βαρλίκ
Βεργκισί", που επέφερε την οικονομική εξαθλίωση Ελλήνων, Αρμενίων και Εβραίων.
Όσοι αδυνατούσαν να πληρώσουν οδηγούντο στα «Τάγματα Εργασίας» της
Ανατολίας που αποτελούσαν βέβαιο θάνατο. Αυτό επεκτάθηκε και στην κατάσχεση
της εκκλησιαστικής περιουσίας των μονών και των ναών και να μην αντιδράσουν οι
αρχιερείς και οι ομογενείς στην εξορίζονται στη Προύσσα ο Ίμβρου Ιάκωβος και ο
Χαλκηδόνος Μάξιμος, όπου και δεινοπαθούν «για να συνετιστεί το Φανάρι». Τότε
ο πατριάρχης Βενιαμίν καλεί τον υπογραμματέα Μελίτωνα που ως Έλληνας
υπήκοος ήταν στο μάτι της τουρκικής Αστυνομίας και δίδει εντολή στον
μητροπολίτη Χριστουπόλεως Μελέτιο που κατοικούσε στο Φανάρι να χειροτονήσει
σε μία Λειτουργία στον πατριαρχικό ναό σε πρεσβύτερο για να τον αποστείλει στην
εξόριστη Ελληνική Κυβέρνηση στην Αίγυπτο για τα εξοντωτικά μέτρα που έλαβε η
Άγκυρα κατά της Ρωμιοσύνης στην Τουρκία που συνεχώς επαυξάνονται όσο
εισχωρούν οι στρατιές του Χίτλερ στη Ρωσία. Στην Αίγυπτο τότε κατέφευγαν
εκατοντάδες αντιστασιακών εξ Ελλάδος και αυτοί εντάσσονταν σε στρατιωτικές
μονάδες από τους Άγγλους. Ο αρχιμανδρίτης Μελίτων κατατάχτηκε ως
στρατιωτικός ιερέας στη 1η Ταξιαρχία του «Ελληνικού Εκστρατευτικού Σώματος της
Μέσης Ανατολής» υπό τον συνταγματάρχη Παυσανία Κατσώτα, η οποία μαχόταν
στο διάστημα 23 Οκτωβρίου-3 Νοεμβρίου 1942 κατά του Ρόμελ στο Ελ Αλαμέιν.
Εκεί υπήρξαν και πολλά θύματα ορθοδόξων μαχητών εξ Ελλάδος και ο πατριαρχικός
αρχιμανδρίτης ο π. Μελίτων μαζί με άλλους διαφυγόντες από την Κρήτη ιερείς
κήδευε και διάβαζε «Τρισάγια» στους πεσόντες 1942-1943

Όταν άρχισε πλέον να γίνεται εμφανής η πολεμική κάμψη των ναζιστικών
Στρατιών μεταξύ των ετών 1942-1943 πρώτα στην Αφρική και μετά στο Στάλιγκραντ
φαινόταν ότι ο Φύρερ δεν θα ήταν εκείνος που θα κέρδιζε τον Β ́ Παγκόσμιο
Πόλεμο για να ανατρέψει την «Συνθήκη της Λωζάννης». Τότε οι καιροσκόποι της
Άγκυρας αναλογίζονται πλέον τις ευθύνες τους για τα διαπραχθέντα εγκλήματα καιαρχίζουν τις απολύσεις από τα «Τάγματα εργασίας» και την τελευταία στιγμή
κήρυξαν και τον πόλεμο κατά του Φύρερ!
Περί το τέλος του Πολέμου ο βασιλεύς Γεώργιος Β ́ επιθυμεί να μεταβεί στους
Αγίους Τόπους για να προσκυνήσει τα πανάγια προσκυνήματα που διαφυλάσσει η
Αγιοταφιτική Αδελφότητα και με την συνοδεία του στρατιωτικού ιερέα Μελίτωνα
Χατζή μεταβαίνει στα Ιεροσόλυμα. Τον υποδέχεται ο Σαμιώτης πατριάρχης
Τιμόθεος Β ́ ο Θέμελης που είναι και άριστος γνώστης των δικαίων της Εκκλησίας
του στην Αγία Γή. Όταν ο βασιλέας επέστρεψε στο Λονδίνο συνιστά τον π. Μελίτων
στον Θυατείρων Γερμανό οποίος είχε κενή από το 1940 την αρχαιότατη εν Αγγλία
κοινότητα της Μαγχεστρίας στην οποία ιεράτευσε επί 35 χρόνια η σημαντική και
πολύπλευρη θεολογική προσωπικότητα του Μεγάλου Οικονόμου και διαπρεπούς
συγγραφέως Κωνσταντίνου Καλλίνικου. Εκεί αποστέλλει τον αρχιμ. Μελίτωνα
προΐσταται επί τετραετία σε όλη την περιοχή και πραγματοποιεί σπουδές στο
Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, αλλά κυρίως τελειοποιεί την «οξφορδιανήν»
αγγλομάθειά του.
Το 1946 που εξελέγη πατριάρχης ο Μάξιμος ο Ε ́ (1946-1948) και το 1947 τον
άλλοτε αρχιδιάκονό του στην Χαλκηδόνα τον ενέταξε στην Πατριαρχική Αυλή ως
Μέγας Πρωτοσύγκελλο (1947 - 1950). Τότε κλήθηκε και η ταπεινότητά μου
προσωπικά από τον Πατριάρχη Μάξιμο Ε ́ να σπουδάσω Θεολογία στην Σχολή της
Χάλκης. Η Άγκυρα τότε ήθελε να συρρικνώσει τους σπουδάζοντες εκ του εξωτερικού
και επί διετία δεν μου χορηγούσε viza εισόδου στην Τουρκία και το 1949 στράφηκα
πλέον για σπουδές στην Θεολογική Σχολή των Αθηνών. 7 Όμως διατήρησα τον
στενόν δεσμόν μου μετά εκεί Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας επί τρία τέταρτα
αιώνος μέχρι σήμερα!
Ο πατριάρχης Αθηναγόρας μετά την ενθρόνισή του στο Φανάρι επιχειρεί
μαζί με κληρικούς της Αυλής του και τους διαπρεπείς λαϊκούς της Ρωμαΐϊκης
κοινωνίας να μεταβεί σιδηροδρομικά στην Άγκυρα, τόσον για να ευχαριστήσει την
τουρκική κυβέρνηση για την υποδοχή του αν και «Αμερικανού» πολίτη, όσον και
για πρώτη προσωπική γνωριμία με τους κυβερνώντες το κράτος της Τουρκίας.
Όταν επέστρεψε στη Φανάρι άρχισε την συνεργασία με τους δύο επί κεφαλής της
Αυλής του κληρικούς, τον Αρχιγραμματέα Ιάκωβο Στεφανίδη και τον Μ.
Πρωτοσύγκελλο Μελίτωνα Χατζή. Ο πρώτος διαχειριζόταν κυρίως τις διορθόδοξη
αλληλογραφία και είχε την στήριξη του συγγενούς του νέου μητροπολίτη Δέρκων
Ιακώβου Παπαϊσίου. Ο Μελίτων όμως όμως ήταν συνδεδεμένος με τους έξι
λευκοψηφίσαντες συνοδικούς αρχιερείς στην εκλογή Αθηναγόρου το 1949. Ο
πατριάρχης Αθηναγόρας εμφορείτο από ανακαινιστικό πνεύμα στην εκκλησιαστική
ζωή. Όμως ο Πρωτοσύγκελλός του υπεύθυνος στην λατρευτική ζωή της
Αρχιεπισκοπής ήταν επιφυλακτικός στις παρεμβάσεις επί της κρατούσης Τάξεως στο
Πατριαρχείο. Τότε ο συνοδικός ιεράρχης Περγάμου Αδαμάντιος διελθών από την
εποχή των πατριαρχών Φωτίου Β ́ και Βενιαμίν ως ανώτατος Αυλικός υπενθύμισε
στον πατριάρχη Αθηναγόρα ότι κατά την κρατούσα τάξη στο Φανάρι, ότι «οι
διατελέσαντες στην κορυφή της Πατριαρχικής Αυλής, λόγω της διοικητικής
εμπειρίας που αποκτούσαν, γίνονται «εν ενεργεία» μητροπολίτες»!
Εξ αυτού μετά τετράμηνον διαβουλεύσεων εξελέγη στις 23 Νοεμβρίου 1950
ως ο νέος μητροπολίτης Ίμβρου και Τενέδου Μελίτων Χατζής (1950-1963) και η
λυχνία της νήσου Ίμβρου του Θρακικού πελάγους κοσμήθηκε με την κατάλληλη
προσωπικότητα ικανού ιεράρχη να περισώσει τους νέους Ιμβρίους από την πνιγηρήπερίσφιγξη των κρατούντων που από το 1924 πονηρά επιδίωκαν να αφελληνίσουν
και αποχριστιανίσουν τον από αιώνων γηγενή νησιωτικό πληθυσμό μήπως
αποσιωπήσουν τα υπογραφέντα «στη Λωζάννη» άρθρα 37,38,42, περί του
εκπαιδευτικού καθεστώτος στην Ίμβρο που ήδη επιδίωξαν να ξεχαστούν από το
1936-1937 μήπως εντέχνως ξεχαστεί ο φωτισμός της ανθρωπιστικής ελληνικής
Παιδείας που κρατούσαν αναμμένη οι Ίμβριοι από την εποχή του Ομήρου και του
Ηροδότου! Αυτή η σιωπηρή παρασπονδία των κρατούντων επισημάνθηκε από τον
νέον θερμουργόν ιεράρχη της Ίμβρου Μελίτωνα γιατί θα ήταν καταστροφική για τον
χριστεπώνυμο πληθυσμό η αμάθεια της ζώσας γλώσσας της πίστεως στο Χριστό.
Σκεπτόταν λοιπόν, πως θα αμυνθεί και αντιλήφθηκε την μέθοδο της εκλογικής
πιέσεως του τότε ευρισκόμενου σε προεκλογική περίοδο τουρκικού κράτους. 8 Το
Δημοκρατικό κόμμα ήταν υπέρ των αρχικών αποφάσεων του Κεμάλ για την
συνεργασία των δύο εθνών που συμβίωσαν επί αιώνες. Οι Ίμβριοι τότε διέθεταν
περί τους 8.600 ψήφους, που ενίσχυαν το εκλογικό κέντρο του Ελλησπόντου
(Τσανάκαλε) που διέθετε και τους περισσότερους βουλευτές. Τότε ο Δημοκρατικός
βουλευτής Σμύρνης Ιχσάν σαμπρί Τσαγλαγιαγκίλ εκτίμησε σωστά την σημασία
αυτών των ψήφων για την εκλογική νίκη του κόμματός του και υποσχέθηκε στους
Ιμβρίους ψηφοφόρους την νομική κατοχύρωση του δικαίου της ανθρωπιστικής
ελληνικής παιδείας στην Ιμβρο κάτι που μετά την νίκη των Δημοκρατικών ψήφισε
«με ειδικό νόμο η Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Άγκυρας»! Έτσι πλέον
διασφαλίσθηκε η μορφωτική κατάρτιση της νεότητος των Ιμβρίων, σύμφωνα με το
εκπαιδευτικό ιδεώδες το οποίο επανειλημμένα στήριξε στο νησί ο σπουδαίος
Ίμβριος ιερομόναχος Βαρθολομαίος Κουτλουμουσιανός (1775-1851). ο κατά κόσμον
«Βασίλειος Στέκας» του οποίου την εμμονή εγκολπώθηκε ο αρχιερεύς της ηρωϊκής
νήσου Ίμβρου Μελίτων Χατζής και σιωπηρά πέτυχε να διανοίξει την λεωφόρο του
πολιτισμού, της έρευνας και της σπουδής περί της νήσου, καταστήσας την ζωηφόρο
δεξαμενή προς άντληση υψηλόβαθμων κληρικών και επιστημόνων με πλήθος
ευλογημένων μελετών για το νησί.9 Σε διηνεκή μνεία του ονόματος του
Βαρθολομαίου (του Γιού του Θολομαίου), ο Ίμβρου Μελίτων Χατζής παρέδωσε το τίμιο
όνομα που «βιωματικού Θεολόγου της Ορθοδόξου λατρείας» μετά περίπου
εκατονταετία από της κοιμήσεώς του την 13η Αυγούστου 1961 στον κατά κόσμον
Δημήτριο Αρχοντώνη, που σήμερα λαμπρύνει Οικουμενικά το ιερό σύνθρονό της
Καθολικής Ορθοδοξίας, ως ο Παναγιότατος Πατριάρχης Βαρθολομαίος, με πράξεις
αγαθές και με την ορθότητα των κανονικών αποφάνσεων και φρονημάτων του.-
Α.Π.
1. Μετά την περάτωση των εργασιών συντηρήσεως των ψηφιδωτών στις 24 Οκτωβρίου 1934 με εντολή του
Κεμάλ εξέδωσαν Διάταγμα στις 4 Νοεμβρίου 1934, * Υπ’αρίθμ 24/1589. με το οποίο μετατρέπεται στο μέλλον η
«Ayasófya» σε Μουσείο που ανοίγουν οι πύλες την 1ην Φεβρουαρίου 1934 για το κοινό και τότε το
επισκέπτεται επίσημα ο Μουσταφά Κεμάλ ως πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας και θαυμάζει το
αναδειχθέν με την πρωτοβουλία σε τόπο μεγάλου Πολιτισμού.
2. Λίγα χρόνια μετά το 1928 υπογράφηκε και το ελληνοιταλικό σύμφωνο φιλίας, μετά τον ιταμότατο
βομβαρδισμό της Κέρκυρας στις 31η Αυγούστου του 1923, στον οποίο τότε αντιστάθηκε με σθένος ο τότε εκεί
μητροπολίτης Αθηναγόρας που τώρα είναι Οικουμενικός Πατριάρχης. Βλέπε και σχετικόν άρθρρν στον ιστοτοπό
μου.
3. Ο ιερός θεσμός του Οικουμενικού Πατριαρχείου τυγχάνει πανανθρώπινου σεβασμού, όπως και εκείνος της
«Πρεσβυτέρας Ρώμης», διότι οι συζητήσεις περί Αυτού πρέπει να καλύπτονται από υψηλότατης πνευματικής
στάθμης και μεταφυσικού ήθους αλλά και σωστής συμπεριφοράς και αγωγής κάθε εμπλεκομένου μετ’
αυτού».
4. Το 1964 βρήκα στο αρχείο του παλαιού φωτογράφου της Πόλης Αχιλλέα Σαματζή τα αρνητικά των πινάκων
αυτών και τα δημοσίευσα στην Θ.Η.Ε. το 1966. Σε ένθετο τεύχος στον 9ο τόμος στηλ. 832-833, κάτι που
ευχαρίστησε πολύ τον πατριάρχη Αθηναγόρα και γι’ αυτό ο διάδοχός του πατριάρχης Δημήτριος μου ανέθεσενα ασχοληθώ με την νέα εικονογράφηση των Πατριαρχείων με πολλούς Έλληνες καλλιτέχνες, όπως ήταν ο
ψηφιδογράφος Σωτήρης Βάρβογλης και ο αγιογράφος Χρήστος Λιόντας κ.ά..
5. Αυτό είχε ως συνέπεια όταν συνεστήθη από τους Τούρκους στην Ιωνία «η Στρατιά του Αιγαίου» και
ναυπηγήθηκαν και αποβατικά σκάφη προς διάπλευση στο Αιγαίο. Αυτό μετά το Κυπριακό του 1973 επεκταθεί
και στα λοιπά ελληνικά νησιά του Αιγαίου επειδή τα μόνα τουρκικά νησιά είναι έναντι των Μικρασιατικών
ακτών η Ίμβρος και η Τένεδος που επικοινωνούν με το Τσανάκαλε.
6. Αριστείδου Πασαδαίου. Ο Πατριαρχικός οίκος του Οικουμενικού Θρόνου. τόμος Β ́. σ. 16. Αθήνα 1995.
7. Το 1947 ήλθε εκ Φαναρίου στην Αθήνα ο Περγάμου Αδαμάντιος και τότε αφίχθηκε εδώ από το Λονδίνο και
ο π. Μελίτων Χατζής. Ο εντεταλμένος από τον πατριάρχη Μάξιμο δι’ εμέ μητροπολίτης Αδαμάντιος μου
ανέθεσε να φροντίσω την όλη του κληρικήν εμφάνιση του Μελίτωνα, από την φωτογραφία του στον
«Ευαγγελίδη» μέχρι το ιεροραφείο του «Θεοδωρόπουλου». Όμως μετά τον θάνατο του Αδαμαντίου το 1958 η
γνωριμία αυτή εξελίχθηκε εν Αθήναις σε στενή φιλία επί τεσσαρακονταετία ως στενού συμβούλου και
ιδιαίτερου συνεργάτη του σε διάφορες εκκλησιαστικές αποστολές έως τον 1989 που ο Μελίτων εκοιμήθη.
8 . Από το 1938 μέχρι το 1950 κυβερνούσε την Τουρκία δικτατορικά ο Ινονού που συμπεριφερόταν άδικα στην
ορθόδοξη μειονότητα της χώρας
9. Δημητρίου Στάθη. «Βαρθολομαίος Κουτλουμουσιανός». Διατριβή. Θεσσαλονίκη 1999.