Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Από τις εκδόσεις «Επτάλοφος» μόλις κυκλοφορήθηκε (2021) το Β' τεύχος του τρίτου τόμου του σπουδαίου έργου του Άρχοντος Μ. Ιερομνήμονος της Μ.τ.Χ.Ε., ιστορικού και καθηγητού Αριστείδη Πανώτη, με τον γενικό τίτλο: «Το Συνοδικόν της εν Ελλάδι Εκκλησίας».
O πρύτανης των Αρχόντων του Θρόνου, ο οποίος πριν λίγες μέρες συμπλήρωσε τα 90 χρόνια του, θαλερός και δημιουργικός, είναι ίσως η ζώσα εκκλησιαστική ιστορία του 20ου αιώνα!
Έχει γράψει πλήθος ιστορικών μελετών, αλλά πάμπολλες αναφέρονται σε γεγονότα μείζονος σημασίας, όπως η προσέγγιση Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών επί Πατριάρχου Αθηναγόρου, τα οποία ο ίδιος έζησε, βίωσε από πολύ κοντά.
Με το «Συνοδικόν» μας προσφέρει την ιστορία της Εκκλησίας της Ελλάδος, "κυρίως ως κλιματίδας του Οικουμενικού Πατριαρχείου".
Ο Καθηγητής Μ. Γ. Βαρβούνης δίκαια επεσήμανε για τον πρώτο τόμο του «Συνοδικού»: "Είναι ευχής έργον ότι ο κ. Αρ. Πανώτης γνωρίζει τόσο καλά βιβλιογραφία και πηγές, ώστε να μπορεί με νηφαλιότητα και έγκυρο επιστημονικό λόγο να περιγράφει μία περίοδο οπωσδήποτε ταραγμένη, που έχει αφήσει μέχρι σήμερα τα υπολείμματά της στη σύγχρονή μας ελλαδική εκκλησιαστική και πνευματική πραγματικότητα. Και βεβαίως αναδεικνύεται μέσα από τις σελίδες του βιβλίου η αποστολική γραμμή και παράδοση πού συνδέει άρρηκτα την Εκκλησία της Ελλάδος με τη Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία, εις το διηνεκές".
Το Β' τεύχος του Γ' τόμου αναφέρεται στην «Μεταλωζάνεια» δοκιμασία του Οικουμενικού Πατριαρχείου (1923-1928).
Ανάμεσα στα άλλα έχουμε σημαντικά κεφάλαια για την προσφυγιά και τον νέο εκκλησιαστικό χάρτη που προκύπτει από τα γεγονότα της εποχής, για το «Ημερολογιακό» μετά το 1924, για τον Πατριάρχη Κωνσταντίνο τον ΣΤ', πρώτο θύμα του Νεοτουρκισμού, για μετασχηματισμούς στην «αυτοκέφαλη» διοίκηση κ.α.
Το νέο πόνημα του κ. Αριστείδη Πανώτη, αποτελεί και αυτό πραγματικό απόκτημα και κόσμημα της σχετικής βιβλιογραφίας. Παρέχει πρωτογενές υλικό – και φωτογραφικό - και αναφέρεται σε άγνωστες συχνά πτυχές και επίσης άγνωστα ή παραγνωρισμένα γεγονότα, συμβάλλοντας καθοριστικά στην έρευνα της σύγχρονης εκκλησιαστικής ιστορίας και στην αποτίμηση της μεγάλης και διαρκούς προσφοράς της Μητέρας Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως στο Γένος, αλλά και στις Ορθόδοξες Εκκλησίες όπου γης.
